Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

Multiple sclerose (MS)

4.3 uit 5 - 58 beoordelingen
Beoordeling icoon50 mensen vonden deze informatie nuttig

In het kort:

  • Multiple sclerose is een aandoening aan het centrale zenuwstelsel.
  • De oorzaak van MS is onbekend. 
  • Er zijn verschillende vormen en fases van MS met verschillende kenmerken.
  • Over het algemeen is er op lange termijn sprake van toenemende uitvals- en verlammingsverschijnselen (progressieve fase).
  • Multiple sclerose wordt door middel van neurologisch onderzoek en een MRI-scan vastgesteld.
  • Genezing van MS is niet mogelijk. De behandeling richt zich vooral op het bestrijden van de symptomen.
  • De neuroloog schrijft verschillende medicijnen voor die schade aan de zenuwen beperken of ontstekingen voorkomen.
  • Voor mensen met MS kunnen behandelingen door een revalidatiearts, fysiotherapeut of ergotherapeut ook zinvol zijn.

Wat is multiple sclerose?

Multiple sclerose (MS) is een chronische aandoening aan het centrale zenuwstelsel. Het centrale zenuwstelsel bestaat uit miljoenen zenuwcellen. Deze cellen zijn aan elkaar verbonden via zenuwuitlopers. Bij MS gaat het isolerende laagje rondom de zenuwbanen (de myelineschede) langzaam stuk. Zenuwprikkels kunnen hierdoor niet goed door deze zenuwbanen worden geleid.

De gevolgen van MS zijn ernstig. Het verloop van MS is bij iedere persoon anders en moeilijk te voorspellen. De oorzaak van MS is nog onduidelijk. Anders dan vaak gedacht wordt, is multiple sclerose geen spierziekte. De ziekte MS is niet te genezen.

Multiple sclerose (MS) is een chronische aandoening aan het centrale zenuwstelsel. Het centrale zenuwstelsel bestaat uit miljoenen zenuwcellen. Deze cellen zijn aan elkaar verbonden via zenuwuitlopers. Bij MS gaat het isolerende laagje rondom de zenuwbanen (de myelineschede) langzaam stuk. Zenuwprikkels kunnen hierdoor niet goed door deze zenuwbanen worden geleid.

De gevolgen van MS zijn ernstig. Het verloop van MS is bij iedere persoon anders en moeilijk te voorspellen. De oorzaak van MS is nog onduidelijk. Anders dan vaak gedacht wordt, is multiple sclerose geen spierziekte. De ziekte MS is niet te genezen.

Op welke leeftijd kan multiple sclerose optreden?

De meeste mensen krijgen de diagnose MS tussen hun twintigste en veertigste levensjaar. De eerste klachten treden vaak op tussen de leeftijd van vijftien en vijftig jaar. In gebieden met een gematigd klimaat, zoals Nederland, behoort multiple sclerose tot de meest voorkomende chronische zenuwziekten. In Nederland zijn er ongeveer 17.000 mensen met de ziekte (1 op de 1000).

De meeste mensen krijgen de diagnose MS tussen hun twintigste en veertigste levensjaar. De eerste klachten treden vaak op tussen de leeftijd van vijftien en vijftig jaar. In gebieden met een gematigd klimaat, zoals Nederland, behoort multiple sclerose tot de meest voorkomende chronische zenuwziekten. In Nederland zijn er ongeveer 17.000 mensen met de ziekte (1 op de 1000).

Soorten multiple sclerose

MS kent vijf verschillende vormen. De aandoening begint meestal in een mildere vorm. Bij sommige mensen gaat deze milde vorm over in een chronische, progressieve vorm. Progressief betekent dat je steeds meer en steeds heftigere klachten krijgt. Iedere vorm van MS kent een ander ziektebeeld. 

Relapsing Remitting Multiple Sclerose (RRMS)

RRMS is de meest voorkomende vorm van MS. Je herkent het aan een patroon waarin aanvallen en herstelperiodes elkaar afwisselen. Tijdens de periode met aanvallen wordt het zenuwstelsel aangevallen en ontstaan er klachten. In de herstelperiode sterkt de myeline rond de zenuwen weer aan. De klachten nemen dan weer af.

Secundair Progressieve Multiple Sclerose (SPMS)

Relapsing Remitting MS gaat soms over in secundair progressieve MS. De herstelperiodes van de myeline die bij relapsing remitting MS nog wel optreden, komen bij secundair progressieve MS niet of nauwelijks meer voor. Dat betekent dat bij secundair progressieve MS de myeline rondom de zenuwen blijvend beschadigd is. Je hebt dan bijna geen aanvallen meer, maar je lichaamsfuncties raken wel beschadigd.

Milde (benigne) Multiple Sclerose

Deze vorm van MS is het mildst. Bij een milde vorm komen weinig aanvallen voor, soms zit hier zelfs tien jaar tussen. Mensen met een milde vorm van MS ervaren geen ernstige uitvalsverschijnselen en herstellen vaak volledig van een schub, oftewel een aanval waarbij je afweersysteem de eigen zenuwcellen aanvalt (lees hieronder meer over een zogenoemde schub).

Primair Progressieve Multiple Sclerose (PPMS)

De minst voorkomende vorm van multiple sclerose is PPMS. Bij deze vorm wordt je ruggenmerg aangetast en merk je vanaf het begin van de ziekte achteruitgang. Beide benen verstijven en verzwakken. PPMS kent geen aanvallen. Deze vorm van MS komt voornamelijk voor bij mensen waarbij de diagnose op een latere leeftijd is vastgesteld.

Progressieve Relapsing Multiple Sclerose (PRMS)

Progressieve relapsing MS houdt in dat er zowel sprake is van een patroon van aanval- en herstelperiodes, als van progressieve achteruitgang. De achteruitgang verloopt langzamer dan bij primair progressieve MS, omdat er nog wel herstelperiodes van de myeline plaatsvinden.

MS kent vijf verschillende vormen. De aandoening begint meestal in een mildere vorm. Bij sommige mensen gaat deze milde vorm over in een chronische, progressieve vorm. Progressief betekent dat je steeds meer en steeds heftigere klachten krijgt. Iedere vorm van MS kent een ander ziektebeeld. 

Relapsing Remitting Multiple Sclerose (RRMS)

RRMS is de meest voorkomende vorm van MS. Je herkent het aan een patroon waarin aanvallen en herstelperiodes elkaar afwisselen. Tijdens de periode met aanvallen wordt het zenuwstelsel aangevallen en ontstaan er klachten. In de herstelperiode sterkt de myeline rond de zenuwen weer aan. De klachten nemen dan weer af.

Secundair Progressieve Multiple Sclerose (SPMS)

Relapsing Remitting MS gaat soms over in secundair progressieve MS. De herstelperiodes van de myeline die bij relapsing remitting MS nog wel optreden, komen bij secundair progressieve MS niet of nauwelijks meer voor. Dat betekent dat bij secundair progressieve MS de myeline rondom de zenuwen blijvend beschadigd is. Je hebt dan bijna geen aanvallen meer, maar je lichaamsfuncties raken wel beschadigd.

Milde (benigne) Multiple Sclerose

Deze vorm van MS is het mildst. Bij een milde vorm komen weinig aanvallen voor, soms zit hier zelfs tien jaar tussen. Mensen met een milde vorm van MS ervaren geen ernstige uitvalsverschijnselen en herstellen vaak volledig van een schub, oftewel een aanval waarbij je afweersysteem de eigen zenuwcellen aanvalt (lees hieronder meer over een zogenoemde schub).

Primair Progressieve Multiple Sclerose (PPMS)

De minst voorkomende vorm van multiple sclerose is PPMS. Bij deze vorm wordt je ruggenmerg aangetast en merk je vanaf het begin van de ziekte achteruitgang. Beide benen verstijven en verzwakken. PPMS kent geen aanvallen. Deze vorm van MS komt voornamelijk voor bij mensen waarbij de diagnose op een latere leeftijd is vastgesteld.

Progressieve Relapsing Multiple Sclerose (PRMS)

Progressieve relapsing MS houdt in dat er zowel sprake is van een patroon van aanval- en herstelperiodes, als van progressieve achteruitgang. De achteruitgang verloopt langzamer dan bij primair progressieve MS, omdat er nog wel herstelperiodes van de myeline plaatsvinden.

Oorzaak van multiple sclerose

Wat de exacte oorzaak van MS is, is onbekend. Wel is duidelijk dat de stof myeline een essentiële rol speelt bij MS. Deze stof vormt een isolatielaag rondom de zenuwen in het centraal zenuwstelsel. Dit zorgt ervoor dat onze zenuwen de prikkels snel en efficiënt doorgeven. Er zijn een aantal zaken die een rol spelen bij MS:

  • Het immuunsysteem van mensen met MS reageert sterk op de stof myeline, waardoor deze stof wordt afgebroken en zenuwen de prikkels niet goed doorgeven.
  • Oligodendrocyten zijn cellen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van myeline. Bij mensen met MS gaan deze kapot, waardoor de zenuw dunner wordt of verdwijnt. Bij langer bestaande MS ontstaan dan littekenweefsels (plaques) die hard aanvoelen (‘multiple’ betekent meerdere littekens, ‘sclero’ betekent hard). Dit verlies aan cellen is voor het centrale zenuwstelsel moeilijk te repareren.
  • Omgevingsfactoren: uit onderzoek blijkt dat MS een combinatie is van genen en andere factoren. Denk hierbij aan klimaat, levensstijl en omgeving.

Wat de exacte oorzaak van MS is, is onbekend. Wel is duidelijk dat de stof myeline een essentiële rol speelt bij MS. Deze stof vormt een isolatielaag rondom de zenuwen in het centraal zenuwstelsel. Dit zorgt ervoor dat onze zenuwen de prikkels snel en efficiënt doorgeven. Er zijn een aantal zaken die een rol spelen bij MS:

  • Het immuunsysteem van mensen met MS reageert sterk op de stof myeline, waardoor deze stof wordt afgebroken en zenuwen de prikkels niet goed doorgeven.
  • Oligodendrocyten zijn cellen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van myeline. Bij mensen met MS gaan deze kapot, waardoor de zenuw dunner wordt of verdwijnt. Bij langer bestaande MS ontstaan dan littekenweefsels (plaques) die hard aanvoelen (‘multiple’ betekent meerdere littekens, ‘sclero’ betekent hard). Dit verlies aan cellen is voor het centrale zenuwstelsel moeilijk te repareren.
  • Omgevingsfactoren: uit onderzoek blijkt dat MS een combinatie is van genen en andere factoren. Denk hierbij aan klimaat, levensstijl en omgeving.

Is multiple sclerose erfelijk?

Nee, MS is niet erfelijk. Wel blijkt uit onderzoek dat erfelijke factoren een rol spelen bij het krijgen van MS. Het is mogelijk dat een ouder de aanleg voor MS wel overdraagt aan zijn of haar kind, maar de ziekte hoeft niet tot uiting te komen.

Nee, MS is niet erfelijk. Wel blijkt uit onderzoek dat erfelijke factoren een rol spelen bij het krijgen van MS. Het is mogelijk dat een ouder de aanleg voor MS wel overdraagt aan zijn of haar kind, maar de ziekte hoeft niet tot uiting te komen.

Symptomen van multiple sclerose

Net zoals de vormen van MS, verschillen ook de klachten van persoon tot persoon. Veel voorkomende klachten van MS zijn:

Wat zijn de eerste symptomen van multiple sclerose?

De eerste symptomen van MS zijn vaak gevoelsstoornissen zoals prikkelingen, verminderde gevoeligheid of verlies van gevoeligheid en evenwichts- en loopstoornissen. Ook gaat het zicht aan één of beide ogen achteruit in het beginstadium van MS.

Net zoals de vormen van MS, verschillen ook de klachten van persoon tot persoon. Veel voorkomende klachten van MS zijn:

Wat zijn de eerste symptomen van multiple sclerose?

De eerste symptomen van MS zijn vaak gevoelsstoornissen zoals prikkelingen, verminderde gevoeligheid of verlies van gevoeligheid en evenwichts- en loopstoornissen. Ook gaat het zicht aan één of beide ogen achteruit in het beginstadium van MS.

Wat is een schub?

Mensen met MS kunnen te maken krijgen met een schub. Je afweersysteem valt dan de eigen zenuwcellen aan. Zo’n aanval wordt schub genoemd en veroorzaakt een ontsteking. We spreken van een schub wanneer nieuwe MS-klachten ontstaan, bestaande klachten sterk toenemen of de klachten langer dan 24 uur aanhouden.

Koorts of een infectie kunnen bestaande klachten verergeren. In dat geval is er geen sprake van een schub. Veel voorkomende klachten bij een schub zijn:

  • Verminderd gezichtsvermogen.
  • Vermoeidheid.
  • Stoornissen in het gevoel.
  • Minder kracht in de armen of benen.
  • Stuurloosheid.
  • Moeite met de stoelgang en/of moeite met praten.

De klachten van een schub herstellen meestal vanzelf. Dit kan dagen tot weken duren. 

Mensen met MS kunnen te maken krijgen met een schub. Je afweersysteem valt dan de eigen zenuwcellen aan. Zo’n aanval wordt schub genoemd en veroorzaakt een ontsteking. We spreken van een schub wanneer nieuwe MS-klachten ontstaan, bestaande klachten sterk toenemen of de klachten langer dan 24 uur aanhouden.

Koorts of een infectie kunnen bestaande klachten verergeren. In dat geval is er geen sprake van een schub. Veel voorkomende klachten bij een schub zijn:

  • Verminderd gezichtsvermogen.
  • Vermoeidheid.
  • Stoornissen in het gevoel.
  • Minder kracht in de armen of benen.
  • Stuurloosheid.
  • Moeite met de stoelgang en/of moeite met praten.

De klachten van een schub herstellen meestal vanzelf. Dit kan dagen tot weken duren. 

Verloop van multiple sclerose

MS verloopt bij iedereen anders. In de meeste gevallen verloopt MS in twee fasen. In de eerste fase wisselen slechte en goede periodes elkaar af (Relapsing Remitting Multiple Sclerose). In de tweede fase herstellen de klachten (bijna) niet meer: ze worden geleidelijk erger (Secundair Progressieve Multiple Sclerose).

Fase 1: Relapsing Remitting Multiple Sclerose

In de eerste fase wisselen aanvallen en herstelperiodes elkaar af. Zo’n aanval duurt minstens 24 uur. Je kunt nieuwe klachten krijgen, maar oude of bestaande klachten kunnen ook verergeren. Na de aanval merk je verbetering. Soms verdwijnen je klachten niet helemaal. Dit betekent dat je langzaam achteruitgaat. Na verloop van tijd is het mogelijk dat deze fase overgaat in de tweede fase.

Fase 2: Secundair Progressieve Multiple Sclerose

In deze fase krijg je vaak beenklachten. Denk aan stuurloosheid en minder spierkracht. Ook kun je moeite krijgen met je stoelgang. Klachten herstellen (bijna) niet meer en verergeren langzaam. Soms zijn er perioden dat je klachten niet verergeren: je hebt geen grote terugvallen en alleen af en toe kleine verbeteringen. Je bent dan stabiel.

Bij zo’n 20% van mensen met MS begint MS direct in de tweede fase. De klachten verergeren langzaam, afgewisseld met periodes van stabiliteit. Je gezondheid gaat achteruit en je hebt duidelijke terugvallen.

MS verloopt bij iedereen anders. In de meeste gevallen verloopt MS in twee fasen. In de eerste fase wisselen slechte en goede periodes elkaar af (Relapsing Remitting Multiple Sclerose). In de tweede fase herstellen de klachten (bijna) niet meer: ze worden geleidelijk erger (Secundair Progressieve Multiple Sclerose).

Fase 1: Relapsing Remitting Multiple Sclerose

In de eerste fase wisselen aanvallen en herstelperiodes elkaar af. Zo’n aanval duurt minstens 24 uur. Je kunt nieuwe klachten krijgen, maar oude of bestaande klachten kunnen ook verergeren. Na de aanval merk je verbetering. Soms verdwijnen je klachten niet helemaal. Dit betekent dat je langzaam achteruitgaat. Na verloop van tijd is het mogelijk dat deze fase overgaat in de tweede fase.

Fase 2: Secundair Progressieve Multiple Sclerose

In deze fase krijg je vaak beenklachten. Denk aan stuurloosheid en minder spierkracht. Ook kun je moeite krijgen met je stoelgang. Klachten herstellen (bijna) niet meer en verergeren langzaam. Soms zijn er perioden dat je klachten niet verergeren: je hebt geen grote terugvallen en alleen af en toe kleine verbeteringen. Je bent dan stabiel.

Bij zo’n 20% van mensen met MS begint MS direct in de tweede fase. De klachten verergeren langzaam, afgewisseld met periodes van stabiliteit. Je gezondheid gaat achteruit en je hebt duidelijke terugvallen.

Diagnose van MS

De diagnose multiple sclerose is lastig vast te stellen, omdat de aandoening met verschillende klachten en symptomen gepaard gaat. Er bestaat ook geen eenvoudige test die zekerheid geeft. Daarom is het vrijwel altijd nodig om aanvullende onderzoeken te doen, voordat de diagnose kan worden gesteld.

Dit betreft onder andere een MRI-scan van de hersenen en het ruggenmerg. Bij een MRI-scan wordt een ‘foto’ gemaakt van de hersenen, waarop witte vlekken in de hersenen en het ruggenmerg te zien zijn die kunnen wijzen op MS. Daarnaast wordt er bloedonderzoek verricht. Hiermee is het mogelijk om de diagnose MS te bevestigen en kunnen andere aandoeningen worden uitgesloten.

De diagnose multiple sclerose is lastig vast te stellen, omdat de aandoening met verschillende klachten en symptomen gepaard gaat. Er bestaat ook geen eenvoudige test die zekerheid geeft. Daarom is het vrijwel altijd nodig om aanvullende onderzoeken te doen, voordat de diagnose kan worden gesteld.

Dit betreft onder andere een MRI-scan van de hersenen en het ruggenmerg. Bij een MRI-scan wordt een ‘foto’ gemaakt van de hersenen, waarop witte vlekken in de hersenen en het ruggenmerg te zien zijn die kunnen wijzen op MS. Daarnaast wordt er bloedonderzoek verricht. Hiermee is het mogelijk om de diagnose MS te bevestigen en kunnen andere aandoeningen worden uitgesloten.

Behandeling van MS

Genezen van MS is niet mogelijk. De behandeling van MS is voornamelijk gericht op het bestrijden van de symptomen. Welke behandeling voor jou werkt, is afhankelijk van persoonlijke klachten en ziektebeeld. Na je diagnose is het belangrijk om snel van start te gaan met een behandeling die bij jou past. Dit overleg je met jouw behandelaars: de neuroloog en MS-verpleegkundige. We bespreken een aantal mogelijke behandelingen.

Medicatie bij multiple sclerose

Er zijn verschillende medicijnen die voorgeschreven kunnen worden bij MS. De arts schrijft in het begin van het ziekteverloop mildere medicijnen voor, die inspelen op het ontstekingsproces van de myeline. De medicijnen remmen de ontsteking. Hierdoor wordt (verdere) beschadiging van de zenuwen beperkt. Voorbeelden hiervan zijn:

  • Aubagio
  • Copaxone
  • Avonex
  • Lemtrada
  • Tecfidera

Pas wanneer deze mildere medicijnen niet meer werken, schrijft de arts medicijnen voor die net op een andere manier de beschadiging voorkomen, namelijk door de hele ontsteking te voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn:

  • Gilenya
  • Mavenclad
  • Tysabri
  • Zinbryta

Therapie bij multiple sclerose

Sommige mensen met MS hebben baat bij revalidatietherapie, fysiotherapie, ergotherapie of logopedie om de klachten van MS te verminderen en zo mobiel mogelijk te blijven. We lichten ze kort toe:

  • Revalidatietherapie helpt om je dagelijks functioneren te bevorderen.
  • Fysiotherapie helpt om je mobiliteit, spierkracht en evenwicht in balans te houden en te bevorderen.
  • Ergotherapie helpt met de omgang van zowel lichamelijke als psychische beperkingen.
  • Logopedie helpt bij slik- en spraakproblemen.

Genezen van MS is niet mogelijk. De behandeling van MS is voornamelijk gericht op het bestrijden van de symptomen. Welke behandeling voor jou werkt, is afhankelijk van persoonlijke klachten en ziektebeeld. Na je diagnose is het belangrijk om snel van start te gaan met een behandeling die bij jou past. Dit overleg je met jouw behandelaars: de neuroloog en MS-verpleegkundige. We bespreken een aantal mogelijke behandelingen.

Medicatie bij multiple sclerose

Er zijn verschillende medicijnen die voorgeschreven kunnen worden bij MS. De arts schrijft in het begin van het ziekteverloop mildere medicijnen voor, die inspelen op het ontstekingsproces van de myeline. De medicijnen remmen de ontsteking. Hierdoor wordt (verdere) beschadiging van de zenuwen beperkt. Voorbeelden hiervan zijn:

  • Aubagio
  • Copaxone
  • Avonex
  • Lemtrada
  • Tecfidera

Pas wanneer deze mildere medicijnen niet meer werken, schrijft de arts medicijnen voor die net op een andere manier de beschadiging voorkomen, namelijk door de hele ontsteking te voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn:

  • Gilenya
  • Mavenclad
  • Tysabri
  • Zinbryta

Therapie bij multiple sclerose

Sommige mensen met MS hebben baat bij revalidatietherapie, fysiotherapie, ergotherapie of logopedie om de klachten van MS te verminderen en zo mobiel mogelijk te blijven. We lichten ze kort toe:

  • Revalidatietherapie helpt om je dagelijks functioneren te bevorderen.
  • Fysiotherapie helpt om je mobiliteit, spierkracht en evenwicht in balans te houden en te bevorderen.
  • Ergotherapie helpt met de omgang van zowel lichamelijke als psychische beperkingen.
  • Logopedie helpt bij slik- en spraakproblemen.

Wat is de prognose van multiple sclerose?

Het verloop van MS verschilt van persoon tot persoon en is onvoorspelbaar. Dat maakt het lastig om de prognose van MS in kaart te brengen. Volgens de huidige statistieken vermindert de levensverwachting van mensen met MS met zeven jaar en is de gemiddelde overlevingsduur dertig jaar.

Het verloop van MS verschilt van persoon tot persoon en is onvoorspelbaar. Dat maakt het lastig om de prognose van MS in kaart te brengen. Volgens de huidige statistieken vermindert de levensverwachting van mensen met MS met zeven jaar en is de gemiddelde overlevingsduur dertig jaar.

Onderzoek naar multiple sclerose

Er bestaat geen behandeling waarmee MS wordt genezen. Onderzoekers weten tot op heden niet hoe MS exact ontstaat en of hoe je MS kunt genezen. Wel worden er diverse onderzoeken naar MS gedaan. Hierbij valt te denken aan onderzoeken zoals: hersenonderzoek, onderzoek naar darmflora, genetische studies, stamceltherapie en onderzoek naar slaapproblemen bij MS.

Er bestaat geen behandeling waarmee MS wordt genezen. Onderzoekers weten tot op heden niet hoe MS exact ontstaat en of hoe je MS kunt genezen. Wel worden er diverse onderzoeken naar MS gedaan. Hierbij valt te denken aan onderzoeken zoals: hersenonderzoek, onderzoek naar darmflora, genetische studies, stamceltherapie en onderzoek naar slaapproblemen bij MS.

Verder lezen

Pagina laatst aangepast op 29-03-2023

Auteur: Redactie Gezondheidsplein

Vond je deze informatie nuttig?

4.3 uit 5 - 58 beoordelingen

Heeft deze informatie jou geholpen?

.
- Advertentie -
- Advertentie -