Specifieke risicofactoren voor veelvoorkomende soorten kanker

Bij 5 tot 10% van de vrouwen met borstkanker speelt erfelijkheid een rol. Daarnaast is een eerdere borstaandoening ook een risicofactor om (opnieuw) borstkanker te ontwikkelen. 15 tot 20% van de vrouwen die genezen van borstkanker, krijgt binnen 20 jaar een tweede keer borstkanker. Daarnaast kunnen verschillende goedaardige afwijkingen de kans op borstkanker vergroten.

Ook de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron beïnvloeden de kans op borstkanker. Vrouwen met onderstaande eigenschappen hebben een verhoogde kans op borstkanker:

• Vroege eerste menstruatie (voor 12 jaar), in combinatie met een late overgang (na 55).
• Geen of weinig zwangerschappen.
• Eerste kind gekregen na je 35e.
• Geen of kort borstvoeding geven.
• Gebruik van de anticonceptiepil.
• Overgewicht.
• Gebruik van hormoonpreparaten tegen overgangsklachten.

Vroegtijdige diagnose borstkanker

Om borstkanker op tijd op te sporen, zijn een aantal dingen belangrijk:

• Zelf je borsten controleren op afwijkingen, ga bij twijfel naar de huisarts.
• Doe mee aan het bevolkingsonderzoek: vrouwen tussen de 50 en 75 jaar krijgen iedere twee jaar een uitnodiging voor het maken van een mammogram. 
• Laat je extra onderzoeken als je weet dat borstkanker in de familie voorkomt.

Bij baarmoeder- en eierstokkanker spelen ook erfelijkheid en het hormoon oestrogeen een rol. Je hebt meer risico op deze vorm van kanker als je:

• Laat in de overgang komt (later dan de gemiddelde leeftijd van 52 jaar).
• Geen of weinig zwangerschappen gehad hebt.
• (Zwaar) overgewicht hebt.
• Lange tijd oestrogenen gebruikt (bijvoorbeeld bij overgangsklachten).

Vroegtijdige diagnose baarmoeder- en eierstokkanker

Om baarmoeder- en eierstokkanker op tijd op te sporen is het belangrijk om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek. Vrouwen tussen de 30 en 60 jaar kunnen iedere vijf jaar een uitstrijkje laten maken. Weet je dat deze vorm van kanker in de familie voorkomt? Dan kun je eerder en vaker een uitstrijkje laten maken.

Naast de algemene risicofactoren, zijn er waarschijnlijk ook een aantal specifieke factoren die het risico op prostaatkanker vergroten:

• Mannelijke hormonen: meer mannelijke hormonen kunnen de kans op prostaatkanker vergroten.
• Leeftijd: naarmate je ouder wordt, heb je meer kans om prostaatkanker te krijgen.
• Erfelijkheid: alleen als twee mannen in de familie op jonge leeftijd prostaatkanker kregen.

Vroegtijdige diagnose prostaatkanker

Ook bij prostaatkanker is vroegtijdige diagnose belangrijk. In een vroeg stadium is deze vorm van kanker namelijk vaak nog goed te behandelen. Prostaatkanker kan vroegtijdig worden opgespoord door het testen van je PSA-waarden, eventueel in combinatie met een rectaal onderzoek. Dit wordt meestal alleen gedaan als er risicofactoren of symptomen aanwezig zijn. In een particuliere gezondheidskliniek kun je je PSA-waarden gewoon zonder verwijzing laten onderzoeken.

Factoren die een rol spelen bij het ontstaan van longkanker zijn:

• Roken: dit is 86% van de gevallen de oorzaak van longkanker. Ook mee-roken vergroot de kans op longkanker.
• Luchtvervuiling: hierdoor ontstaat 8% van de longtumoren.
• COPD.
• Intensieve blootstelling aan bepaalde stoffen zoals arseen, asbest, nikkel en radon.

Vroegtijdige diagnose

Longkanker wordt vaak pas in een laat stadium ontdekt, waardoor behandelen lastig is. Zijn er bepaalde risicofactoren en/of heb je klachten? Wees dan alert en bespreek het met je huisarts. Een preventief medisch onderzoek kan helpen om longkanker tijdig op te sporen. Dit kan ook gewoon in een particuliere gezondheidskliniek, bijvoorbeeld in combinatie met een Total Body Scan. Ook is het mogelijk om zelf een preventieve CT-scan of MRI aan te vragen van je longen.

Er zijn een aantal factoren die de kans op darmkanker vergroten, waaronder:

• Darmaandoeningen zoals poliepen en chronische ontstekingen (colitis ulcerosa en ziekte van Crohn).
• Erfelijke aanleg.
• Weinig beweging.
• Overgewicht.
• Het eten van rood en bewerkt vlees.

Vroegtijdige diagnose

Om darmkanker op tijd op te sporen is het belangrijk om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek en om alert te zijn op de aanwezigheid van de risicofactoren. Iedereen in Nederland tussen de 55 en 75 jaar krijgt elke twee jaar een oproep om ontlasting te laten onderzoeken. Als je een darmaandoening hebt of als darmkanker in de familie voorkomt, is regelmatig onderzoek extra belangrijk.

De kans op huidkanker wordt onder andere verhoogd door:

• Overmatige blootstelling aan UV-straling.
• Verbranding van de huid.
• Huidtype: mensen met een lichte huid, lichte ogen en blond/rood haar hebben meer kans om huidkanker te krijgen.
• Een verzwakt afweersysteem: dit vergroot de kans op alle soorten kanker, maar het is dan belangrijk om extra voorzorgsmaatregelen tegen UV-straling.
• Erfelijke huidaandoeningen.
• Chronische wonden, littekens, zweren of fistels.
• Roken.
• HPV.
• Arseengebruik (dit wordt gebruikt bij de behandeling van psoriasis).

Preventie en vroegtijdige diagnose huidkanker

Ook bij huidkanker is vroegtijdige diagnose belangrijk voor een goede behandeling. Het is belangrijk om op bovenstaande punten te letten en de huid al vanaf jonge leeftijd goed te beschermen. Daarnaast is het goed om je huid zelf te controleren op afwijkingen en op tijd aan de bel te trekken als je iets verdachts opmerkt.  Je kunt ook je huid preventief laten onderzoeken. De huidarts (dermatoloog) onderzoekt bij het huidonderzoek de huid van top tot teen. Dit kan ook in een particuliere gezondheidskliniek worden gedaan, bijvoorbeeld in combinatie met totaal preventief medisch onderzoek. Hierbij kun je denken aan een Total Body Scan.