Flauwvallen (Syncope)

Flauwvallen is een beschermingsreactie van je lichaam wanneer je hersenen een tekort aan bloed en zuurstof krijgen. Wanneer je flauwvalt verlies je kort je bewustzijn, doordat je bloeddruk plotseling daalt. Hierdoor krijgen je hersenen tijdelijk onvoldoende bloed, en dus zuurstof, aangevoerd met flauwvallen als gevolg. Doordat je vaak in een liggende positie terechtkomt door het flauwvallen, kan er bloed vanuit de rest van je lichaam weer naar je hoofd stromen. Zo krijgen je hersenen weer genoeg bloed en zuurstof waardoor je bijkomt.

Symptomen die je kunt hebben vlak voor, of tijdens het flauwvallen zijn:

• Duizeligheid en een licht gevoel in je hoofd. 
• Sufheid.
• Zweten.
• Verhoogde hartslag.
• Minder goed en/of vlekken zien voor je ogen.
• Hoofdpijn.
• Oorsuizen. 
• Bleekheid.
• Misselijkheid en braken.

Denk je dat je symptomen hebben die op flauwvallen kunnen wijzen? Ga dan naar de symptomenchecker.

Symptomenchecker

Er zijn een aantal bekende oorzaken van flauwvallen. Maar je kunt ook flauwvallen zonder aantoonbare oorzaak. Bekende oorzaken zijn: 

• Vasovagale syncope. Dit houdt in dat je lichaam heel gevoelig reageert op: pijn, emoties, stress of vermoeidheid (bijvoorbeeld te lang staan). Je lichaam zorgt voor een snelle verwijding van de bloedvaten en een langzamere hartslag. Hierdoor krijgen je hersenen tijdelijk minder bloed.
• Orthostatische hypotensie. Hierbij daalt je bloeddruk wanneer je snel opstaat vanuit een liggende of zittende houding. Er gaat dan meer bloed naar je benen en minder bloed en zuurstof naar je hersenen. Dit zorgt ervoor dat je je licht in je hoofd voelt en uiteindelijk flauwvalt.
• Medicatie. Bepaalde medicijnen zoals plaspillen, medicatie tegen een hoge bloeddruk en antidepressiva kunnen het flauwvallen veroorzaken.
• Aandoeningen. Bepaalde aandoeningen zoals diabetes of de ziekte van Parkinson kunnen ervoor zorgen dat je makkelijker flauwvalt. 
• Hartproblemen. Val je flauw wanneer je ligt of wanneer je je inspant, dan kan dit wijzen op een hartprobleem, bijvoorbeeld hartritmestoornissen. Ook hartkloppingen of pijn op de borst vlak voordat je flauwvalt, kunnen hierop wijzen.
• Menstruatie. Wanneer je je tijdens de menstruatie onwel voelt, loop je meer risico op flauwvallen. 
• Zwangerschap. Tijdens de zwangerschap stroomt er veel bloed door de placenta om je baby van voedingsstoffen te voorzien, waardoor het je lichaam meer moeite kost om al je lichaamsdelen van voldoende bloed te voorzien. Hierdoor kun je flauwvallen. 

Vermoed je dat het flauwvallen wordt veroorzaakt door bepaalde medicatie, een aandoening of hartproblemen? Neem dan contact op met je huisarts.

De helft van de mensen valt wel eens flauw in zijn of haar leven. Vaak kom je snel weer bij bewustzijn. Val je vaker flauw? Neem dan contact op met je huisarts om je te laten onderzoeken. Je huisarts zal jouw medische voorgeschiedenis en die van je familie uitvragen en voert eventueel een lichamelijk onderzoek uit. Indien je huisarts vermoedt dat het flauwvallen wordt veroorzaakt door een dieperliggend probleem, verwijst hij of zij je door naar het ziekenhuis voor uitgebreid onderzoek.

Flauwvallen gaat vaak om een onschuldige bloeddrukverlaging die je lichaam vanzelf weer herstelt en kan daardoor meestal weinig kwaad. Hier is dan ook geen specifieke behandeling voor nodig. Er zijn wel een aantal dingen die je kunt doen wanneer jij of iemand anders flauwvalt. 

Wat moet je doen als je bent flauwgevallen? 

Als je bijkomt omdat je net bent flauwgevallen, is het vooral belangrijk om rustig aan te doen. Maak geen plotselinge bewegingen en probeer niet direct op te staan. Na een paar minuten kun je proberen om rustig rechtop te gaan zitten. Als dit geen problemen oplevert, kun je na tien minuten langzaam opstaan. 

Wat moet je doen als iemand anders flauwvalt? 

Als iemand al is flauwgevallen, is het belangrijk om de ademhaling te controleren. Probeer eventuele kleding die om de nek zit los te maken. Geef het slachtoffer vervolgens de kans om zelf bij te komen. Schakel medische hulp in als het slachtoffer niet binnen een paar minuten bijkomt. Let er op dat je slachtoffer blijft ademhalen en dat er een hartslag aanwezig is. Reanimeer de persoon als je geen hartslag meer voelt en laat iemand anders 112 bellen. 

Bepaalde zaken kunnen het flauwvallen uitlokken. Probeer te voorkomen dat je (nogmaals) flauwvalt door: 

• Langzaam op te staan. Krijg je klachten? Ga dan weer zitten en doe je hoofd tussen je knieën. Blijf zo een paar tellen zitten of ga even liggen met je voeten omhoog. 
• Niet te lang te staan. 
• Niet te lang in warme en benauwde ruimtes te blijven.
• Je niet extreem in te spannen, zodat je voorkomt dat je lichamelijk uitgeput raakt. 
• Regelmatig iets te eten en te drinken.
• Niet te hard te persen wanneer je op het toilet zit. 
• Zittend te plassen wanneer je je licht in je hoofd voelt (voornamelijk op mannen van toepassing).
• Niet te veel alcohol te drinken. 
• Indien nodig je medicatie aan te passen in overleg met je huisarts. Dit geldt onder andere wanneer je medicatie gebruikt tegen een hoge bloeddruk of depressie. 
• Je spieren aan te spannen wanneer je het gevoel krijgt dat je gaat flauwvallen. Span bijvoorbeeld voor 30 seconden je benen gekruist aan of haak je handen in elkaar en probeer ze uit elkaar te trekken. Zo kun je proberen te voorkomen dat je flauwvalt. 
• Als je merkt dat je in bepaalde situaties regelmatig flauwvalt, zorg er dan voor dat je van tevoren veel drinkt en houdt je plas op tot de situatie voorbij is. 

Neem contact op met je huisarts wanneer het flauwvallen samengaat met: 

• Pijn op de borst of hartkloppingen. 
• Schokkende bewegingen. 
• Urineverlies. 
• Bijten op je tong. 

Valt een ander in je omgeving flauw? Controleer dan zijn of haar ademhaling en hartslag. Reanimeer de persoon indien zijn of haar hartslag wegvalt en laat iemand anders 112 bellen. 

Neem ook contact op met de arts indien iemand: 

• Liggend flauwvalt. 
• Plotseling wegzakt zonder dit aan te voelen komen. 
• Flauwvalt tijdens inspanning. 
• Herhaaldelijk plotseling flauwvalt. 
• Langer dan één tot drie minuten buiten bewustzijn blijft. 
• Verward is na het flauwvallen. 

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

• NHG-richtlijn Duizeligheid