In de prostaat wordt een stof aangemaakt, het Prostaat Specfiek Antigeen (PSA). Door te kijken naar de PSA waarde in het bloed, kan bepaald worden of de prostaat daadwerkelijk vergroot is. Hiermee kan nog niet vastgesteld worden of het om een prostaatontsteking, een prostaatvergroting of prostaatkanker gaat. Door middel van een rectaal prostaatonderzoek voelt de arts of de prostaat ontstoken is. Dit kan pijnlijk zijn. Bij een acute ontsteking voelt de prostaat meestal zacht aan.
Meestal wordt wat urine en sperma op kweek gezet. Hierdoor kan de arts vaststellen om welke bacterie het gaat. Zo kan de juiste antibiotica gebruikt worden voor de behandeling van prostatitis.
In sommige gevallen is deze kuur niet voldoende en is een operatie noodzakelijk. Hierbij wordt vaak een deel van de prostaat verwijderd. Dit gebeurd via de plasbuis.
Bij chronische ontstekingen wordt meestal een langdurige antibioticumkuur voorgeschreven.
