Wat kun je zelf doen bij een brandwond?
Het is bij elke verbranding belangrijk om de brandwond goed en zo snel mogelijk te koelen met water. De brandwond koelen zorgt ervoor dat pijn vermindert en het haalt de hitte uit de wond. Niet voor niets dat hulpverleners vaak zeggen: ‘Eerst water, de rest komt later!’
Brandwonden koelen doe je voor 10 minuten onder lauw zachtstromend leidingwater. Belangrijk is om direct kleding, sieraden en eventueel de luier te verwijderen. Te koud water geeft kans op pijn en onderkoeling, koel daarom alleen de wond. Om je warm te houden kun je een deken gebruiken. Als er geen stromend water in de buurt is, kun je natte lappen gebruiken of desnoods koelen met slootwater. Als je chemisch letsel hebt door een bijtende stof, is het belangrijk om de wond 45 tot 60 minuten te spoelen met ruim kraanwater.
Na het starten van koelen met water verwijder je alle kleding en sieraden. Ook vastgekleefde kleding verwijder je zo voorzichtig mogelijk. Verwijder bij jonge kinderen ook altijd luiers, want die houden hete vloeistof vast en kunnen zo de brandwond verergeren. Probeer de brandwond niet aan te raken om de kans op een infectie zo klein mogelijk te houden. Bij chemisch letsel is het al helemaal belangrijk om kleding zo snel mogelijk te verwijderen, omdat de bijtende stof nog in de kleding zit. Hoe langer de stof in contact blijft met de huid, hoe meer schade dit kan aanrichten. Wees bij het verwijderen van kleding wel voorzichtig, zodat er geen nieuwe brandwonden ontstaan.
Het is niet nodig om een droge, rode (eerstegraads) verbranding af te dekken. Als er echter blaren zijn of de wond is open, bedek de wond dan met plastic huishoudfolie, steriel verband of een schone doek, totdat je bij de arts bent. Dit zorgt ervoor dat er geen vuil in de wond komt. Plastic folie plakt niet aan de wond en verlicht de pijn iets. Bij pijn kun je eventueel een pijnstiller zoals paracetamol nemen. Waarschuw een arts bij blaren, open wond en bij elektrisch/chemisch letsel. Vervoer een brandwondenslachtoffer het liefst zittend.
Hygiëne is belangrijk bij brandwonen
Wanneer de verzorging van brandwonden thuis kan, is het erg belangrijk dat dit hygiënisch gebeurt. Was je handen goed voor iedere behandeling en gebruik (steriele) handschoentjes. Een brandwond is namelijk heel gevoelig voor ontstekingen. Als je verband moet verwisselen, verwijder het oude verband dan door het aan de buitenkant te pakken. Reinig en ontsmet de wond goed voor je nieuw verband aanbrengt.
Brandwondenzalf: doen of niet doen?
Het is misschien verleidelijk om brandwondenzalf op de wond te smeren, want het is makkelijk en brandwondenzalf is overal verkrijgbaar. Toch is het beter om dit niet te doen. Door zalf op de wond te smeren, wordt het moeilijker voor een arts om een diagnose te stellen of de wond te behandelen. Daarnaast is er weinig bewijs dat brandwondenzalf de genezing bevordert of de kans op infecties verkleint. Bovendien breng je door het smeren bacteriën op de brandwond, wat juist kan zorgen voor infecties. Ter nazorg kun je in overleg met een arts een verzorgende crème gebruiken.
Brandblaar doorprikken
In verband met infectiegevaar kun je een brandblaar beter niet doorprikken. Beter is om de brandblaar af te dekken met een niet-verklevend verband. Alleen als de blaar heel hinderlijk, pijnlijk is, kun je een brandblaar doorprikken. Zorg er dan wel voor dat je steriel te werk gaat; gebruik een naald die steriel is gemaakt met alcohol of sterilon en was van tevoren goed je handen met water en zeep. Verwijder ook het losse velletje huid dat de blaar bedekte, want als je deze laat zitten kan er een infectie ontstaan.
Wanneer moet je naar de huisarts?
Niet bij ieder brandwond hoef je de huisarts te raadpleeg. Ga altijd naar de huisarts:
- Bij brandwonden groter dan een munt
- Wanneer de brandwond verandert in een wittige plek, die geen pijn doet
- Als je een vochtige rode wond of blaar in je gezicht, op je handen of je geslachtsdelen hebt
- Bij ontstekingen (wanneer er pus uit de wond komt)
- Wanneer je een inwendige verbranding hebt opgelopen
- Als degene nog erg jong is (onder de vier jaar)
Bij ernstige brandwonden kun je opgenomen worden in een brandwondencentrum. Dit is een afdeling in het ziekenhuis dat gespecialiseerd is in de behandeling en verzorging van ernstige brandwonden.
Voorkomen van brandwonden (bij kinderen)
Vaak zijn ongelukken met brandwonden te voorkomen. Het is belangrijk om vooral op te passen met kleine kinderen. Om brandwonden te voorkomen kun je het volgende doen:
- Zet potten koffie en thee midden op tafel, buiten het bereik van kinderen
- Houd chemicaliën buiten het bereik van kinderen
- Laat geen brandende sigaret in de asbak liggen
- Houd brandende kaarsen uit het zicht van kinderen
- Draai de steel van pannen naar binnen wanneer ze op de kookplaat staan
- Let goed op bij frituren
- Gebruik stopcontactbeveiligers
Als een klein kind een brandwond oploopt, koel dan eerst vijf minuten met zacht stromend water en ga er daarna even mee langs de huisarts.
Daarnaast is het verstandig om rookmelders in huis te hangen, zodat een brand snel ontdekt kan worden. Blusdekens kunnen ernstige brandwonden helpen voorkomen.
