Spierreuma (Polymyalgia rheumatica)

In het kort:

• Spierreuma uit zich door stijfheid en pijn aan de spieren rond de nek, hals en schouders, bovenarmen en/of de heupen of billen.
• Kenmerkend voor spierreuma is dat de pijn en stijfheid zich aan beide kanten van het lichaam bevinden.
• Naast stijfheid en spierpijn kun je last hebben van bewegingsbeperkingen in nek, schouders, heupen en bekkengordel, koorts en vermoeidheid.
• Bij spierreuma worden de gewrichten niet aangetast in tegenstelling tot bij andere vormen van reuma.
• Spierreuma is een auto-immuunziekte (het lichaam valt het eigen afweersysteem aan), maar de precieze oorzaak van spierreuma is onbekend.
• Medicatie en bewegingstherapie kunnen de klachten verminderen.

Spierreuma, ook wel polymyalgia rheumatica genoemd, is een vorm van reuma die zich kenmerkt door stijfheid en pijn aan de spieren rond de nek, hals en schouders, bovenarmen en/of de heupen of billen. De stijfheid en pijn zijn afkomstig van ontstekingen in de pezen, peesscheden en slijmbeurzen. Kenmerkend bij spierreuma is dat de pijn en stijfheid zich aan beide kanten bevinden (symmetrisch). De klachten kunnen wel aan één kant beginnen.

Spierreuma komt twee keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en vooral bij mensen boven de 50 jaar. De aandoening is soms moeilijk om te herkennen en te diagnosticeren, omdat de klachten ook bij veel andere ziektes voorkomen. Spierreuma kan vanzelf overgaan, maar dit kan wel twee tot drie jaar duren. Bij een klein aantal mensen is de ziekte chronisch.

Polymyalgia rheumatica (PMR)

De medische benaming voor spierreuma is polymyalgia rheumatica. Polymyalgia betekent letterlijk veel spierpijn (‘poly’ is veel, ‘myo’ is spier en ‘algia’ is pijn). Rheumatica wijst op een ziektebeeld dat op reuma lijkt.

Chronische en acute spierreuma

Spierreuma ontstaat meestal sluipend. De stijfheid en spierpijn verergeren langzaam. In sommige gevallen is er sprake van acute spierreuma. Hierbij ontstaan de stijfheid en pijn in de spieren van de ene op de andere dag en zijn de klachten direct hevig. Acute spierreuma wordt niet altijd herkend, omdat het doet denken aan een stijve spier door een verkeerde (slaap)houding.

Verschil spierreuma en reuma

Een groot verschil tussen spierreuma en andere vormen van reuma, is dat bij spierreuma de gewrichten niet worden aangetast. Ook zit de ontsteking niet in de gewrichten, maar rondom.

Als je ouder bent dan 50, heb je kans om spierreuma te krijgen. Spierreuma komt bijna niet voor bij mensen onder de 50. Andere vormen van reuma komen wel op alle leeftijden voor. Daarnaast zijn er bepaalde reumavormen die alleen bij kinderen voorkomen. Dit noemen we dan jeugdreuma.

Verschil spierreuma en fibromyalgie

Veel mensen denken onterecht dat spierreuma hetzelfde is als fibromyalgie,  doordat de pijn bij beide aandoeningen uitstraalt vanaf de spieren. De klachten ontstaan echter op een andere manier. Fibromyalgie wordt ook wel wekedelenreuma genoemd. Hierbij doen de spieren pijn, maar zijn er geen ontstekingsverschijnselen en zit de pijn niet alleen op de kenmerkende plekken van spierreuma. Bovendien komt fybromyalgie voornamelijk voor bij vrouwen tussen de 25 en 45 jaar. Dit is een levensfase eerder, dan de levensfase waarin polymyalgia rheumatica voorkomt. Lees hier meer over fibromyalgie.

Spierreuma gepaard met arteriitis temporalis

Sommige mensen met spierreuma hebben ook arteriitis temporalis. Dat is een ontsteking van een bloedvat bij je slaap. Lees meer over de klachten van arteriitis temporalis.

De oorzaak van spierreuma is onbekend. Wel is aangetoond dat spierreuma een auto-immuunziekte is. Dit betekent dat je eigen immuunsysteem je lichaamsweefsel aanvalt. Hierdoor ontstaan ontstekingen in de spieren en in sommige gevallen in de bloedvaten. De reden hiervan is niet duidelijk. Onderzoek heeft wel aangetoond dat er geen sprake is van erfelijkheid.

De symptomen van spierreuma kunnen plotseling opzetten. Het begint met hevige spierpijn en stijfheid in je nek, schouders of heupen. De pijn zit aan beide kanten van je lichaam, maar kan ook aan een kant beginnen en overslaan naar de andere kant. De spierpijn kan zich uitbreiden naar je enkels en polsen. Na langdurige rust, zoals na het slapen, zijn de stijfheid en pijn meestal het ergst. Hierdoor is de pijn heviger als je net wakker bent. Naast stijfheid en spierpijn kun je last hebben van de volgende symptomen en klachten: 

• Bewegingsbeperkingen in de nek, schouders, heupen en bekkengordel. 
• Koorts.
• Vermoeidheid.

Bij spierreuma komen de volgende klachten en ziekten vaker voor:

• Verminderde eetlust.
• Gewichtsverlies.
• Onbehaaglijk gevoel.
• Depressie.
• Bloedarmoede. 
• Vocht vasthouden, voornamelijk in de enkels en polsen. 

Om de diagnose spierreuma te kunnen stellen, stelt de arts eerst een aantal vragen over je klachten. Als de klachten wijzen op spierreuma, is bloedonderzoek de volgende stap. Met een bezinkingssnelheidstest (BSE) is zichtbaar hoe snel de rode bloedcellen in je bloed zakken. Bij een ontsteking zakken de rode bloedcellen sneller. Als er een ontsteking is gevonden, betekent dit nog niet dat spierreuma hiervan de oorzaak is. Het is wel de aanleiding voor verder onderzoek om andere aandoeningen uit te sluiten. De arts zal overig bloedonderzoek uitvoeren en mogelijk röntgenfoto’s maken. Als er geen andere aandoeningen worden gevonden, is er waarschijnlijk sprake van spierreuma. Ook als het bloedonderzoek en eventueel verder onderzoek normaal uitvallen kan er toch sprake zijn van spierreuma. De arts kan dan een proefbehandeling starten waarbij het verminderen van de klachten aantoont dat er toch sprake is van spierreuma