Diarree

Diarree is dunne, waterige ontlasting die vaak moeilijk op te houden is. Je hebt er vaak meerdere keren per dag last van.  Als je diarree hebt, wordt er te weinig water uit de ontlasting onttrokken door de darmen. Bij een normale stoelgang wordt de voedselbrij langzaam door de darmen geloodst en wordt hieraan vocht onttrokken. Je hebt dan normale ontlasting. Als de darmen om de een of andere reden niet goed werken, blijft er te veel water in de behoefte zitten, waardoor je buikloop krijgt. Het tegenovergestelde van diarree is verstopping, in dat geval onttrekken de darmen te veel water aan de voedselbrij. 

Acute diarree  

Acute diarree is dunne, waterige ontlasting die plotseling op komt zetten. Als je last hebt van acute diarree, dan gaan de klachten meestal binnen een paar dagen vanzelf over.  

Chronische diarree 

Chronische diarree is dunne ontlasting die minstens 2 weken aanhoudt. Bij langdurige diarree bestaat het gevaar dat je uitdroogt of te veel zout verliest.  

Reizigersdiarree 

In het buitenland is de kans op diarree groter, omdat de hygiëne soms minder is dan thuis en er andere virussen, bacteriën en parasieten dan thuis de kop op steken. Reizigersdiarree ontstaat meestal tijdens of net na een reis naar een (sub)tropische bestemming. 30 tot 50% van de reizigers krijgt weleens te maken met deze vorm van diarree. Na 2 tot 4 dagen stopt reizigersdiarree meestal vanzelf.  

Overloopdiarree 

Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar ook obstipatie kan met diarree gepaard gaan. Als je langdurig last hebt van obstipatie kan je last krijgen van overloopdiarree. Hierbij loopt er dunne, waterige ontlasting langs de ingedikte ontlasting heen. 

Diarree gaat in ieder geval gepaard met dunne, waterige ontlasting die meerdere keren per dag op komt zetten. Daarnaast kun je klachten hebben als: 

• borrelende darmen 
• buikkrampen 
• buikpijn 
• misselijkheid 
• braken 
• gebrek aan eetlust 
• lichte koorts 
• rommelend geluid in de darmen 
• kramp in de spieren 
• spierpijn 

Vooral jonge kinderen, maar ook bejaarden, moeten bij diarree oppassen voor uitdrogingsverschijnselen. Omdat zij zeer gevoelig zijn voor vochtverlies, kan diarree bij hen snel tot uitdroging leiden. Deze, vooral voor kinderen, gevaarlijke situatie kan worden voorkomen door veel te drinken. Als regel geldt dat een glas vocht per ontlasting moet worden gedronken. Een goede maat om te kijken of je voldoende vocht binnenkrijgt, is kijken of je urine helder en kleurloos is. Bij zeer ernstige diarree kan het gebruik van een ORS-preparaat aangeraden worden. ORS is een mengsel van zouten en glucose dat uitdroging helpt voorkomen bij waterdunne diarree en braken.  

Overigens kunnen door diarrree sommige medicijnen minder goed of helemaal niet werken. Hierbij moet je bijvoorbeeld denken aan de anticonceptiepil.  

Diarree wordt vaak veroorzaakt door virussen, bacteriën of parasieten. Maar ook medicatie, lactose-intolerantie, kunstmatige zoetstoffen of spijsverteringsstoornissen kunnen diarree tot gevolg hebben. Ook het coronavirus kan cellen in de darmen infecteren en zich daar vermenigvuldigen. Een deel van de mensen die positief zijn getest op het coronavirus hebben daarom ook last van diarreeklachten.  

Oorzaken van acute diarree  

De meest voorkomende oorzaak van acute diarree is een infectie van het maag-darmstelsel door een virus, bacteriën of parasieten. Zo krijg je bijvoorbeeld acute diarree bij voedselvergiftiging of buikgriep. Een bacteriële of virale infectie in het maag-darmkanaal zorgt voor te veel vocht in je darmen. Je lichaam scheidt dan als reactie overvloedig water af om deze ziektekiemen en giftige stoffen weg te spoelen. 

Je kunt acute diarree krijgen door onder andere: 

• verkeerde hygiëne, bijvoorbeeld door je handen niet te wassen 
• besmet water, voornamelijk in het buitenland 
• lichaamsvocht zoals speeksel of ontlasting van iemand anders die besmet is 
• voedsel dat bedorven of besmet is of vlees dat niet gaar is  

Ook stress kan tot acute diarree leiden. Door de nervositeit worden de darmen te veel gestimuleerd. De voedselbrij gaat dan te snel door je darmen, waardoor er niet voldoende water kan worden onttrokken. 

Oorzaken van chronische diarree  

Chronische diarree wordt, in tegenstelling tot acute diarree, veroorzaakt door een langdurige aandoening of door alledaagse factoren. Soms is het hierdoor lastiger om de precieze oorzaak van de diarree te vinden. 

Bekende oorzaken van chronische diarree zijn onder andere: 

• het gebruik van medicatie 
• voedselintolerantie of -allergie, zoals coeliakie of lactose-intolerantie 
• overmatig gebruik van cafeïne, suiker of kunstmatige zoetstoffen 
• stress 
• een versnelde stofwisseling 
• parasieten in de darm 

Daarnaast kunnen verschillende darmaandoeningen chronische diarree veroorzaken, waaronder de Ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, darmkanker en het prikkelbare darm syndroom (PDS). 

Zijn jouw diarreeklachten chronisch? Neem dan altijd contact op met je huisarts. 

Diarree door PDS 

Wordt er niet direct een oorzaak gevonden voor jouw chronische diarree? Dan is er mogelijk sprake van het prikkelbare darm syndroom (PDS). PDS is een verzamelnaam voor verschillende maag- en darmklachten waar geen directe duidelijke oorzaak voor is. Als andere maagdarmaandoeningen zijn uitgesloten, komt de diagnose PDS in beeld. Het is daarom een zogenoemde ‘uitsluitingsdiagnose’. 

Lees hier meer over het prikkelbare darm syndroom. 

Oorzaken van reizigersdiarree 

Reizigersdiarree loop je meestal op in onhygiënische omstandigheden. Dit zijn 5 veelvoorkomende oorzaken van reizigersdiarree: 

• De E-coli bacterie. 9 van de 10 keer wordt reizigersdiarree veroorzaakt door een besmetting met de E-coli bacterie, bijvoorbeeld door het eten of drinken van besmet voedsel of water. De E-coli bacterie bevindt zich onder andere in menselijke ontlasting. Realiseer je dat besmet voedsel er doorgaans normaal uitziet, goed ruikt en prima smaakt. Ook verontreinigd water is een broeinest voor de E-coli bacterie (denk aan stilstaand water, ijsblokjes en kraanwater). 
• Vreemde bacteriën. Dit zijn andere bacteriën dan die zich normaal in ons darmkanaal bevinden. 
• Pittig of kruidig eten. Vooral als je niet gewend bent om gekruid of pittig te eten, dan kan dit reizigersdiarree veroorzaken. 
• Parasieten. Deze oorzaak van reizigersdiarree komt wat minder voor. 
• Maag- darmvirus. Een voorbeeld hiervan is het norovirus. 

Maagzuur speelt een belangrijke rol in het weren van bacteriën die reizigersdiarree veroorzaken. Mensen met een verminderde maagzuurproductie, bijvoorbeeld door een aandoening of door een behandeling met maagzuurremmers, hebben dus een verhoogd risico om reizigersdiarree te ontwikkelen. Zij hebben immers minder weerstand tegen eventuele binnendringers van het maag- darmstelsel.   

Acute diarree gaat meestal binnen een paar dagen vanzelf over. Een behandeling is dan ook niet per se nodig. Wel is het belangrijk dat je genoeg vocht binnenkrijgt. Door dunne ontlasting verlies je namelijk veel vocht, waardoor je uitgedroogd kunt raken. Beter nog dan alleen water drinken is het innemen van een ORS-preparaat. Orale rehydratievloeistoffen (ORS) zijn oplossingen van suiker en mineralen (zouten) in water. Deze vloeistoffen (bijvoorbeeld Dioralyte of Orisel) stoppen de diarree niet, maar voorkomen wel uitdroging en geven de darmen gelegenheid om op natuurlijke wijze weer tot rust te komen. Door de juiste verhouding van suikers en mineralen neemt de darm het water direct op. Lees voor het gebruik van ORS altijd even de bijsluiter. 

ORS kun je ook zelf maken met suiker en zout. Meng daarvoor 1 liter mineraal of gekookt water met 40 gram suiker (8 theelepels of 8 klontjes) en 3,5 gram zout (1 theelepel). Neem de ORS vanaf de eerste diarreedag een aantal keren per dag. Bij overgeven is het beter om ieder uur kleine porties te nemen. 

Lees meer over wat helpt tegen diarree op de pagina Diarree stoppen: wat te doen tegen diarree? 

Het is niet goed om diarreeremmers te nemen bij acute diarree, want het kan zijn dat je daarmee giffen binnenhoudt die je lichaam liever kwijt is. Bij chronische diarree is het soms echter handig om de diarree tijdelijk te kunnen stoppen. Daarvoor kun je de diarreeremmer loperamide gebruiken. Loperamide is bekend onder verschillende merknamen, waaronder Diacure of Imodium. Het is zonder recept bij apotheek en drogist te krijgen. 

Loperamide is een diarreeremmer die ervoor zorgt dat de voedselbrij minder snel door je darmstelsel gaat, waardoor er meer vocht onttrokken kan worden. Zo wordt je ontlasting weer steviger. Tegelijkertijd zorgt loperamide voor het samentrekken van de anus, waardoor je diarree makkelijker op kunt houden. Door dit middel duurt de diarreeperiode kort en heb je minder buikkramp. De darminfectie gaat echter niet over. Neem loperamide daarom maximaal 2 dagen, anders kun je verstopt raken. Gebruik loperamide niet als je koorts of bloederige diarree hebt. 

Als je diarree hebt, is vaak je eetlust ook iets verminderd. In ieder geval is het belangrijk om in dat geval voldoende te blijven drinken, minstens 2 tot 3 liter per dag. Zodra je weer trek hebt, kun je weer geleidelijk eten waar je zin in hebt. Een speciaal dieet is dus niet nodig, al is het wel verstandig om vezelrijk te eten. Vezels werken als een soort spons en dikken de ontlasting. Voedingsmiddelen die veel vezels bevatten zijn bijvoorbeeld aardappels, volkorenpasta, zilverliesrijst, volkorenbrood, roggebrood en peulvruchten.  

Heb je naast diarree ook hevige buikkrampen? Begin dan niet meteen met normale porties, maar eet iets minder. Wanneer er iets in je maag komt, worden je darmen ook automatisch geprikkeld. Dit kan weer een golf van diarree veroorzaken. Je maag en darmen zijn nog gevoelig en moeten daarom weer wennen aan vast voedsel.   

Lees hier meer over op de pagina Diarree en eten. 

• Drink extra veel om uitdroging te voorkomen. Drink als je diarree hebt zo’n 2 tot 3 liter per dag. Drink bijvoorbeeld elke keer een glas water nadat je je behoefte hebt gedaan. Als je naast diarree ook last van misselijkheid hebt, kan dit lastig zijn. Probeer in dat geval elke 5 tot 10 minuten 1 of 2 slokken te drinken. 
• Let op je hygiëne. Was je handen met water en zeep na ieder toiletbezoek en maak het toilet regelmatig schoon. 

Het is moeilijk om te bepalen wanneer er sprake is van diarree bij een baby. De ontlasting is soms namelijk al erg dun. Toch zijn er een aantal kenmerken die kunnen wijzen op diarree bij baby’s: 

• waterige, dunne ontlasting 
• meer dan 5 keer poepen per dag 
• anders-ruikende ontlasting 
• anders-uitziende ontlasting 
• verandering van kleur van de ontlasting 
• winderigheid 

Diarree bij baby’s kan verschillende oorzaken hebben. Zo moeten de darmpjes van de baby vaak wennen aan nieuwe soorten voedsel. Het is wel van belang om de gezondheid van je baby goed in de gaten te houden in verband met de kans op uitdroging. Zorg dat je baby genoeg drinkt, zorg voor een goede hygiëne en bereid de voeding op de juiste manier. Als je baby diarree heeft is het altijd verstandig om de huisarts te raadplegen, zodat deze op de hoogte is en eventueel een middeltje kan voorschrijven. 

Diarree komt veel voor bij zwangere vrouwen. Dit komt doordat de darmen meer onder druk komen te staan door het uitzetten van de baarmoeder. De darmen worden naar de zijkant en naar boven gedrukt en kunnen gevoeliger zijn voor voedsel dat niet goed valt. Het advies bij diarree is voor zwangere vrouwen hetzelfde als bij andere volwassenen: laat het zoveel mogelijk lopen en zorg dat je niet uitdroogt.  

Als het gebruik van loperamide binnen 2 dagen geen effect heeft, moet je je huisarts raadplegen. Dit dien je ook te doen als: 

• je je suf en in de war voelt  
• je het gevoel hebt dat je gaat flauwvallen 
• je 8 keer of meer keer per dag diarree hebt 
• je 4 keer of meer per dag moet overgeven 
• je weinig drinkt 
• je erge dorst hebt 
• je al een dag niet meer geplast hebt 
• je constant buikpijn hebt 
• je bloederige of slijmerige ontlasting hebt 
• je al meer dan 3 dagen waterdunne diarree hebt 
• de diarree na een week niet minder wordt 
• je naast diarree ook al 3 dagen koorts hebt 
• je ouder dan 70 jaar bent en 1 dag diarree hebt