Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

Gordelroos (Herpes zoster)

4.4 uit 5 - 163 beoordelingen
Beoordeling icoon142 mensen vonden deze informatie nuttig

In het kort: 

  • Gordelroos is een ziekte die zich kenmerkt door rode, pijnlijke huiduitslag.
  • De huiduitslag bestaat uit kleine, jeukende blaasjes met vocht erin.
  • De aandoening wordt veroorzaakt door het varicellazostervirus (het waterpokkenvirus) en is besmettelijk.
  • Als je nog nooit waterpokken hebt gehad, dan kun je door iemand met gordelroos besmet raken en waterpokken krijgen.
  • Gordelroos komt meestal voor op één kant van je lichaam, waar de blaasjes een soort gordel vormen.
  • Het gaat meestal vanzelf weer over, maar soms is behandeling met een antiviraal middel nodig.
  • In zeldzame gevallen kan de pijn maanden tot jaren aanhouden. Dit heet ‘postherpetische pijn’, een vorm van zenuwpijn.

Wat is gordelroos?

Gordelroos (ook wel herpes zoster genoemd) is een ziekte met vaak pijnlijke blaasjes op de  huid. Jaarlijks bezoeken zo’n 88.000 mensen de huisarts vanwege gordelroos. 1 op de 4 mensen kan gordelroos krijgen in zijn of haar leven. De kans neemt toe vanaf 50 jaar en wordt vaker gezien bij vrouwen dan bij mannen.  

Gordelroos (ook wel herpes zoster genoemd) is een ziekte met vaak pijnlijke blaasjes op de  huid. Jaarlijks bezoeken zo’n 88.000 mensen de huisarts vanwege gordelroos. 1 op de 4 mensen kan gordelroos krijgen in zijn of haar leven. De kans neemt toe vanaf 50 jaar en wordt vaker gezien bij vrouwen dan bij mannen.  

Oorzaak van gordelroos

Je krijgt gordelroos van het varicellazostervirus. Dit is hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. In Nederland heeft ongeveer 95% van de bevolking  waterpokken gehad. Als je waterpokken hebt gehad, blijft dit virus in het lichaam aanwezig in  een zenuwknoop. Naarmate je ouder wordt, neemt de werking van het afweersysteem af  (immunosenescence). Hierdoor neemt de kans op gordelroos toe vanaf 50 jaar. Je bent vatbaarder voor gordelroos als je (tijdelijk) een verminderde weerstand hebt. Dit is de (hoofd) risicofactor voor  het krijgen van gordelroos. Mensen met onderdrukte (cellulaire) immuunrespons en  immuungecompromitteerden – bijvoorbeeld door een ziekte als leukemie of door medicijnen als immunosuppressiva - hebben daarom ook een verhoogd risico op gordelroos.  

Gordelroos door stress

Gordelroos kan optreden als gevolg van stress of een burnout. Stress kan namelijk het afweersysteem verzwakken. Hierdoor is het lichaam minder goed in staat om zichzelf te verdedigen tegen het varicellazostervirus, en kan het virus weer actief worden. Dit leidt dan tot gordelroos. 

Je krijgt gordelroos van het varicellazostervirus. Dit is hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. In Nederland heeft ongeveer 95% van de bevolking  waterpokken gehad. Als je waterpokken hebt gehad, blijft dit virus in het lichaam aanwezig in  een zenuwknoop. Naarmate je ouder wordt, neemt de werking van het afweersysteem af  (immunosenescence). Hierdoor neemt de kans op gordelroos toe vanaf 50 jaar. Je bent vatbaarder voor gordelroos als je (tijdelijk) een verminderde weerstand hebt. Dit is de (hoofd) risicofactor voor  het krijgen van gordelroos. Mensen met onderdrukte (cellulaire) immuunrespons en  immuungecompromitteerden – bijvoorbeeld door een ziekte als leukemie of door medicijnen als immunosuppressiva - hebben daarom ook een verhoogd risico op gordelroos.  

Gordelroos door stress

Gordelroos kan optreden als gevolg van stress of een burnout. Stress kan namelijk het afweersysteem verzwakken. Hierdoor is het lichaam minder goed in staat om zichzelf te verdedigen tegen het varicellazostervirus, en kan het virus weer actief worden. Dit leidt dan tot gordelroos. 

Is gordelroos besmettelijk?

Het virus van gordelroos bevindt zich in het vocht van de gordelroosblaasjes. Dit vocht is ongeveer een tot twee weken besmettelijk. Raak de blaasjes  daarom zo min mogelijk aan, want door aanraking kun je anderen besmetten. Zorg ervoor dat de blaasjes bedekt zijn, bijvoorbeeld met een gaasje. Mensen die nog nooit in contact zijn geweest met  het virus kunnen na contact met het vocht uit de blaasjes van een gordelroos-patiënt  waterpokken krijgen. 

Het virus kan geen gordelroos veroorzaken bij iemand anders. Gordelroos kan alleen  optreden als je eerder waterpokken hebt gehad van het waterpokkenvirus dat in je eigen  lichaam is opgeslagen. Mensen met afweerstoornissen hebben een grotere kans op het  krijgen van gordelroos. 

Het virus van gordelroos bevindt zich in het vocht van de gordelroosblaasjes. Dit vocht is ongeveer een tot twee weken besmettelijk. Raak de blaasjes  daarom zo min mogelijk aan, want door aanraking kun je anderen besmetten. Zorg ervoor dat de blaasjes bedekt zijn, bijvoorbeeld met een gaasje. Mensen die nog nooit in contact zijn geweest met  het virus kunnen na contact met het vocht uit de blaasjes van een gordelroos-patiënt  waterpokken krijgen. 

Het virus kan geen gordelroos veroorzaken bij iemand anders. Gordelroos kan alleen  optreden als je eerder waterpokken hebt gehad van het waterpokkenvirus dat in je eigen  lichaam is opgeslagen. Mensen met afweerstoornissen hebben een grotere kans op het  krijgen van gordelroos. 

Gordelroos bij kinderen en op werk

Moet je thuisblijven als je gordelroos hebt? Dat ligt eraan welk werk je doet. Werk je met  baby’s, in een zorginstelling met ernstig zieke patiënten of werk je met mensen met een lage  weerstand? Dan is thuisblijven aan te raden. In alle andere gevallen hoeft het volgens het  RIVM niet. Je kunt gewoon naar school of je werk gaan. Wel is het belangrijk dat je  voorzichtig omgaat met contacten (hygiëne is belangrijk) en het meldt bij de schoolleiding  of je collega’s, zodat ze alert zijn. 

Moet je thuisblijven als je gordelroos hebt? Dat ligt eraan welk werk je doet. Werk je met  baby’s, in een zorginstelling met ernstig zieke patiënten of werk je met mensen met een lage  weerstand? Dan is thuisblijven aan te raden. In alle andere gevallen hoeft het volgens het  RIVM niet. Je kunt gewoon naar school of je werk gaan. Wel is het belangrijk dat je  voorzichtig omgaat met contacten (hygiëne is belangrijk) en het meldt bij de schoolleiding  of je collega’s, zodat ze alert zijn. 

Symptomen van gordelroos en mogelijke complicaties

Gordelroos kan zich als volgt uiten: 

  • Als rode, pijnlijke huiduitslag 
  • Als kleine met vocht gevulde jeukende blaasjes 

De huiduitslag en blaasjes ontstaan op de hoogte van de zenuwknoop waar het virus zich  teruggetrokken heeft na waterpokken. De uitslag en blaasjes komen daarom meestal maar  aan één kant van de romp voor (aan de zijkant van de rug of op de rug zelf), waar het een band (ook wel gordel) vormt. Daar komt de naam ‘gordelroos’ ook vandaan. 

De symptomen veranderen tijdens het doormaken van gordelroos als volgt: 

  • De plek waar de gordelroos opkomt is gevoelig en/of tintelt eerst.
  • Binnen 1 tot 2 dagen wordt de plek pijnlijk.
  • Op dag 4 tot 5 ontstaat er een rode huiduitslag en kleine, met vocht gevulde blaasjes.
  • Na 7 tot 10 dagen drogen de blaasjes in tot korstjes.

Je kunt je grieperig voelen en lichte koorts krijgen. Soms geeft gordelroos alleen jeuk en  pijn, zonder vlekjes en blaasjes. 

Gordelroos in het gezicht en de ogen

Naast de rug en romp kan gordelroos ook voorkomen in het gezicht. Gordelroos in het  gezicht uit zich in blaasjes of roodheid op de neus of tussen de ogen. Ook kan gordelroos  zichtbaar zijn: 

  • Op of achter de oorschelp
  • In de buitenste gehoorgang
  • Op de tong 
  • Op het  gehemelte

Gordelroos in het oog kan symptomen geven, zoals: 

  • Een rood oog
  • Pijn in het oog
  • Zwelling van het ooglid 
  • Een hangend ooglid

Bij gordelroos in het gezicht kan je oog ontstoken raken en wordt geadviseerd om direct contact op te nemen met je arts.  

Gordelroos kan zich als volgt uiten: 

  • Als rode, pijnlijke huiduitslag 
  • Als kleine met vocht gevulde jeukende blaasjes 

De huiduitslag en blaasjes ontstaan op de hoogte van de zenuwknoop waar het virus zich  teruggetrokken heeft na waterpokken. De uitslag en blaasjes komen daarom meestal maar  aan één kant van de romp voor (aan de zijkant van de rug of op de rug zelf), waar het een band (ook wel gordel) vormt. Daar komt de naam ‘gordelroos’ ook vandaan. 

De symptomen veranderen tijdens het doormaken van gordelroos als volgt: 

  • De plek waar de gordelroos opkomt is gevoelig en/of tintelt eerst.
  • Binnen 1 tot 2 dagen wordt de plek pijnlijk.
  • Op dag 4 tot 5 ontstaat er een rode huiduitslag en kleine, met vocht gevulde blaasjes.
  • Na 7 tot 10 dagen drogen de blaasjes in tot korstjes.

Je kunt je grieperig voelen en lichte koorts krijgen. Soms geeft gordelroos alleen jeuk en  pijn, zonder vlekjes en blaasjes. 

Gordelroos in het gezicht en de ogen

Naast de rug en romp kan gordelroos ook voorkomen in het gezicht. Gordelroos in het  gezicht uit zich in blaasjes of roodheid op de neus of tussen de ogen. Ook kan gordelroos  zichtbaar zijn: 

  • Op of achter de oorschelp
  • In de buitenste gehoorgang
  • Op de tong 
  • Op het  gehemelte

Gordelroos in het oog kan symptomen geven, zoals: 

  • Een rood oog
  • Pijn in het oog
  • Zwelling van het ooglid 
  • Een hangend ooglid

Bij gordelroos in het gezicht kan je oog ontstoken raken en wordt geadviseerd om direct contact op te nemen met je arts.  

Hoelang duurt gordelroos?

Meestal gaat gordelroos gewoon vanzelf over. Na ongeveer een week (7 tot 10 dagen) drogen  de blaasjes uit en vormen ze korstjes. Van de korstjes kun je kleine littekens krijgen. In sommige gevallen blijft de jeuk en de pijn aanhouden. Als de pijn langer dan 3 maanden duurt dan noem je dat ‘postherpetische pijn’, ook wel zenuwpijn. 

Meestal gaat gordelroos gewoon vanzelf over. Na ongeveer een week (7 tot 10 dagen) drogen  de blaasjes uit en vormen ze korstjes. Van de korstjes kun je kleine littekens krijgen. In sommige gevallen blijft de jeuk en de pijn aanhouden. Als de pijn langer dan 3 maanden duurt dan noem je dat ‘postherpetische pijn’, ook wel zenuwpijn. 

Wat is het verschil tussen gordelroos en netelroos?

Hoewel veel mensen denken dat gordelroos en netelroos hetzelfde zijn (door hun  vergelijkbare naam en de pijn die ze geven), is dit niet het geval. De oorzaak van de twee  huidaandoeningen verschilt namelijk: netelroos wordt veroorzaakt door een allergische reactie, terwijl gordelroos ontstaat door een virus

Lees meer over netelroos 

Hoewel veel mensen denken dat gordelroos en netelroos hetzelfde zijn (door hun  vergelijkbare naam en de pijn die ze geven), is dit niet het geval. De oorzaak van de twee  huidaandoeningen verschilt namelijk: netelroos wordt veroorzaakt door een allergische reactie, terwijl gordelroos ontstaat door een virus

Lees meer over netelroos 

Behandeling van gordelroos

Gordelroos gaat meestal vanzelf weer over. Toch is het altijd verstandig contact op te nemen  met je huisarts als je denkt dat je gordelroos hebt. Als je last hebt van jeuk en irritatie kun je  gebruik maken van de volgende zalfjes om te verzachten en de jeuk te verminderen: 

  • Een zinkzalf
  • Een lanettezalf

Als je veel pijn hebt en de zelfhulpmiddelen helpen niet, dan kan de arts je een sterker  middel tegen de pijn en jeuk voorschrijven. Bij aanhoudende pijn na het verdwijnen van de blaasjes, kun je met de huisarts overleggen wat de beste pijnbestrijding is. 

Medicijnen bij gordelroos

In bepaalde gevallen kan de huisarts virusremmers voorschrijven (zoals aciclovir of valaciclovir ). Dit kan hij of zij bijvoorbeeld doen wanneer de gordelroos zich in je gezicht bevindt of wanneer je door een ernstige ziekte een verminderde weerstand hebt. De virusremmers kunnen ervoor zorgen dat de pijn wat minder wordt en voorkomen dat je oog beschadigd raakt. Wel kunnen de virusremmers bijwerkingen, zoals misselijkheid en hoofdpijn, veroorzaken. 

Inenting tegen gordelroos

Inenting tegen waterpokken en gordelroos is mogelijk. Beide zijn niet in een Nederlands vaccinatieprogramma opgenomen, wat betekent dat inenting op eigen kosten kan plaatsvinden. In tegenstelling tot een behandeling werkt inenting preventief, dus het kan  voorkómen dat gordelroos ontstaat. Het helpt dus niet als behandeling op het moment dat je al gordelroos hebt opgelopen en ook niet tegen mogelijke complicaties. 

Gordelroos gaat meestal vanzelf weer over. Toch is het altijd verstandig contact op te nemen  met je huisarts als je denkt dat je gordelroos hebt. Als je last hebt van jeuk en irritatie kun je  gebruik maken van de volgende zalfjes om te verzachten en de jeuk te verminderen: 

  • Een zinkzalf
  • Een lanettezalf

Als je veel pijn hebt en de zelfhulpmiddelen helpen niet, dan kan de arts je een sterker  middel tegen de pijn en jeuk voorschrijven. Bij aanhoudende pijn na het verdwijnen van de blaasjes, kun je met de huisarts overleggen wat de beste pijnbestrijding is. 

Medicijnen bij gordelroos

In bepaalde gevallen kan de huisarts virusremmers voorschrijven (zoals aciclovir of valaciclovir ). Dit kan hij of zij bijvoorbeeld doen wanneer de gordelroos zich in je gezicht bevindt of wanneer je door een ernstige ziekte een verminderde weerstand hebt. De virusremmers kunnen ervoor zorgen dat de pijn wat minder wordt en voorkomen dat je oog beschadigd raakt. Wel kunnen de virusremmers bijwerkingen, zoals misselijkheid en hoofdpijn, veroorzaken. 

Inenting tegen gordelroos

Inenting tegen waterpokken en gordelroos is mogelijk. Beide zijn niet in een Nederlands vaccinatieprogramma opgenomen, wat betekent dat inenting op eigen kosten kan plaatsvinden. In tegenstelling tot een behandeling werkt inenting preventief, dus het kan  voorkómen dat gordelroos ontstaat. Het helpt dus niet als behandeling op het moment dat je al gordelroos hebt opgelopen en ook niet tegen mogelijke complicaties. 

Bronnen

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen: 

Dit dossier wordt mede mogelijk gemaakt door GSK, Van Asch van Wijckstraat 55H, 3811 LP  Amersfoort 

NP-NL-SGX-WCNT-20000

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen: 

Dit dossier wordt mede mogelijk gemaakt door GSK, Van Asch van Wijckstraat 55H, 3811 LP  Amersfoort 

NP-NL-SGX-WCNT-20000

Pagina laatst aangepast op 22-03-2023

Auteur: Redactie Gezondheidsplein

Vond je deze informatie nuttig?

4.4 uit 5 - 163 beoordelingen

Heeft deze informatie jou geholpen?

.
- Advertentie -
- Advertentie -