Lever

Je lever zit rechtsboven in je buikholte, naast je maag. De bovenkant van je lever ligt tegen je middenrif (diafragma) aan. De lever is een groot orgaan – het weegt zo'n 1,5 kg – dat is verdeeld in twee leverkwabben: een grote rechter- en een kleinere linkerkwab.

Je lever bestaat uit zogenaamde celformaties die ook wel ‘kwabjes’ worden genoemd. Ieder kwabje wordt omringd door aftakkingen van bloedvaten en de galbuis. In iedere kwab bevinden zich gespecialiseerde cellen die de verschillende functies van de lever uitoefenen.

Je lever is een belangrijk orgaan. Zonder kun je niet leven. Zo heeft je lever de volgende belangrijke functies:

• Vorming van gal. De lever vormt gal, die wordt opgeslagen in de galblaas. Als je vet eet, dan trekt je galblaas samen om zo de gal in je dunne darm los te laten. De galvloeistof zorgt in de dunne darm voor afbraak van de vetten.
• Koolhydraatstofwisseling. In het voedsel dat je eet, zitten onder andere suikers. Deze suikers zijn niet allemaal direct nodig. De suikers worden daarom naar je lever getransporteerd, waar het overschot wordt opgeslagen als glycogeen. Glycogeen kan tijdens inspanning (bijvoorbeeld tijdens sporten) weer worden omgezet in suikers voor brandstof.
• Eiwitstofwisseling. Bij de vertering van je voedsel ontstaan aminozuren. Deze aminozuren worden uit je darm in de bloedvaten opgenomen en getransporteerd naar de lever. De lever kan van deze aminozuren nieuwe eiwitten maken. Deze eiwitten kunnen vervolgens weer door je lichaam worden gebruikt voor bijvoorbeeld de opbouw van spieren.
• Vetstofwisseling. Bij de vertering van je voedsel komen naast aminozuren ook vetzuren vrij. Er bestaan verzadigde en onverzadigde vetzuren. Verzadigde vetzuren zijn slecht voor je gezondheid. De onverzadigde vetzuren kunnen daarentegen weer worden gebruikt in je stofwisseling of als brandstof. Je lever kan verzadigde vetzuren omzetten naar onverzadigde vetzuren.
• Ontgiften en reinigen. Dagelijks kunnen er veel schadelijke stoffen in je lichaam terechtkomen. Niet alleen door alcohol te drinken, maar ook bijvoorbeeld door het gebruik van medicijnen. Je lever kan deze schadelijke stoffen onschadelijk maken en vervolgens afvoeren via de ontlasting of urine.
• Opslag. Behalve glycogeen (zie koolhydraatstofwisseling) kunnen ook andere stoffen (tijdelijk) worden opgeslagen in je lever. De lever scheidt ze vervolgens uit als je lichaam ze nodig heeft. Dit zijn bijvoorbeeld:
• Vetten
• Aminozuren
• Vitamines
• Mineralen

Om al deze verschillende functies uit te kunnen oefenen zijn er twee afzonderlijke systemen aanwezig in je lever:

• Het bloedvatsysteem
• Het galgangsysteem

Het bloedvatsysteem

De lever bevat heel veel bloed. Het bloed afkomstig van de darmen komt binnen via de poortader. Zo kunnen belangrijke voedingsstoffen uit de darmen naar de lever worden getransporteerd. De levercellen kunnen deze voedingsstoffen dan omzetten, bewaren of weer afgeven aan de bloedvaten wanneer je lichaam ze nodig heeft.

Het galgangsysteem

De lever maakt gal aan. Via vele galkanaaltjes in de lever wordt dit gal afgevoerd naar de galblaas waar het wordt opgeslagen.

De lever is een belangrijk en bijzonder orgaan. Het is namelijk in staat om weer aan te groeien en uit te groeien tot een volledige lever als deze gedeeltelijk is verwijderd. Het is dan wel belangrijk dat het overblijvende deel gezond is. Je lever kan bovendien nog heel lang zijn werk blijven doen als een deel ervan (bijvoorbeeld door ziekte) niet meer functioneert. De lever heeft dus een enorme reservecapaciteit.

 Bij overmatige alcoholconsumptie kan je lever beschadigd raken. Daarbij geldt: hoe meer en regelmatiger je alcohol drinkt, hoe groter de kans op schade aan de lever. Er bestaan verschillende stadia van schade:

• Leververvetting
• Leverontsteking (Hepatitis)
• Leverfibrose
• Levercirrose

Bij ongeveer 1 op de 10 zware drinkers (tenminste 1 keer per week 6 glazen alcohol) treedt levercirrose op na enkele jaren.

Leververvetting

Bij leververvetting is de vetstofwisseling in de lever verstoord geraakt. Vet hoopt zich hierbij op in de levercellen. Je kunt leververvetting terugdraaien door de oorzaak weg te nemen. Door te stoppen met het drinken van alcohol en minder vetrijk voedsel eten kan de lever zich herstellen, zolang er niet te veel schade is aangericht.

Leverontsteking en leverfibrose

Leververvetting kan overgaan in een leverontsteking (hepatitis) als je langdurig alcohol blijft drinken. Dit wordt dan ook wel alcoholische hepatitis genoemd. Als de ontsteking langdurig aanhoudt en niet wordt behandeld, kan dit uiteindelijk tot leverfibrose leiden. Hierbij worden delen van de lever vervangen door littekenweefsel. Levercellen raken beschadigd en sterven uiteindelijk af. De lever kan niet meer goed functioneren.

Levercirrose

Leverfibrose kan overgaan in levercirrose. Dit is een belangrijke risicofactor voor leverkanker. Ook kan leverfibrose leiden tot leverfalen, waarbij de lever onvoldoende functioneert en uitvalt.

Belangrijke klachten bij leveraandoeningen zijn:

• Opgezette buik door zwelling van de lever
• Misselijkheid en overgeven
• Verminderde eetlust
• Gewichtsverlies of juist dikker worden door het vasthouden van vocht
• Verlies van spiermassa
• Geelzucht
• Vermoeidheid en zwakte
• Buikpijn
• Jeuk
• Slechte adem
• Kleine, spinvormige bloedvaatjes op de borst en bovenarm
• Donkere plekken in het gezicht en rode handpalmen
• Uitblijven van de menstruatie

Ga naar de symptomenchecker van leveraandoeningen

Soms is een leveraandoening onomkeerbaar en is de enige behandeloptie een levertransplantatie. De zieke lever wordt dan vervangen door een gezonde (donor)lever. Er bestaan verschillende vormen:

• De zieke lever wordt geheel verwijderd en vervangen
• De kleine, linker leverkwab wordt aan een kind gegeven
• Een (deel van een) donorlever wordt naast de eigen lever geplaatst, zodat de eigen lever kan herstellen
• Levende donor levertransplantatie

Helaas is de vraag naar een donorlever groter dan het aanbod in Nederland. Daarom bestaat er vaak een lange wachtlijst. Levertransplantaties worden uitgevoerd in gespecialiseerde levercentra.

Wil jij je lichaam reinigen van gifstoffen uit bijvoorbeeld voeding, de bodem en de lucht? Veel mensen besluiten een detoxdieet te volgen of elke ochtend te gorgelen met olie. Maar zo simpel is het helaas niet. Je lever is de enige en beste detoxmachine voor je lichaam. We sommen enkele fabels over detoxen voor je op:

1. Ik moet mijn lichaam detoxen als ik een tijdje ongezond heb gegeten. Een teveel aan suikers en vet wordt meteen opgeslagen als extra gewicht. Detoxen heeft daar geen effect op.
2. Je lost gifstoffen op door te detoxen. Niets wat je toedient aan je lichaam helpt je lever sneller of beter afvalstoffen te verwerken. De lever raakt niet overbelast en doet 24 uur per dag zijn werk.
3. E-nummers en bestrijdingsmiddelen kunnen opstapelen in je lichaam. De lever heeft geen moeite met het afbreken van E-nummers en bestrijdingsmiddelen die het lichaam niet kan gebruiken.
4. Ik krijg veel schadelijke stoffen binnen via mijn eten. Hier bestaan strenge productnormen voor. Als je een keer teveel binnenkrijgt van bijvoorbeeld dioxines en kwik, dan is dat vaak alsnog onschadelijk. Eet gevarieerd, dan herstelt je lichaam de balans vanzelf.
5. Baat het niet, dan schaadt het niet. Detoxproducten met klei of kalk, zoals kalebas of pimba, bevatten lood. Dat is giftig voor je lichaam.