Bloedplaatjes (trombocyten) en bloedstolling

Ons bloed heeft verschillende functies en is samengesteld uit bloedplasma en bloedlichaampjes. Er zijn drie soorten bloedlichaampjes:

• Rode bloedcellen (erytrocyten): zorgen voor zuurstoftransport door het lichaam.
• Witte bloedcellen (leukocyten): beschermen het lichaam tegen indringers zoals bacteriën en virussen.
• Bloedplaatjes (trombocyten): zijn nauw betrokken bij de bloedstolling om actieve bloedingen te stoppen.

Het beenmerg, de sponsachtige substantie in het binnenste van de botten, is verantwoordelijk voor de productie van bloedplaatjes. Per minuut worden uit de stamcellen in het beenmerg wel 350 miljoen bloedplaatjes aangemaakt. Vervolgens komen de trombocyten in de bloedbaan terecht en blijven daar maximaal tien dagen actief. Daarna breekt de milt de bloedplaatjes af. De milt slaat echter ook een deel van de bloedplaatjes op. Bij een ernstige bloeding komen de trombocyten uit deze voorraad dan in het bloed terecht om het bloeden te stoppen. Over de belangrijkste functie van bloedplaatjes – de bloedstolling – leggen we hieronder meer uit.

Bij een beschadiging of letsel brengen bloedplaatjes de bloedstolling op gang. Bloedstolling is nodig om een uitwendige of inwendige bloeding te stoppen, zodat er zo weinig mogelijk bloed verloren gaat. Voor het bloedstollingsproces zijn zowel bloedplaatjes als stollingseiwitten (factoren) nodig. Eerst gaan bloedplaatjes samenklonteren op de plaats van de beschadiging. Dankzij de stollingseiwitten ontstaat een zogenoemd fibrinenetwerk – een netwerk van draden dat de bloedplaatjes en rode bloedcellen omsluit. Samen vormen ze een bloedstolsel dat het beschadigde bloedvat afsluit. Aan de buitenkant herken je dit als een korstje. Dankzij het bloedstolsel stopt de bloeding.

Bron video: Sanquin

Het gemiddelde aantal bloedplaatjes of trombocyten in het bloed verschilt per persoon. Het bloed bevat normaal 150 tot 350 miljard bloedplaatjes per liter. Per laboratorium verschilt welke waarden als ‘normaal’ worden gezien. Soms wordt bijvoorbeeld 450 miljard trombocyten per liter als normale bovengrens aangehouden. Met bloedonderzoek is de trombocytenwaarde vrij eenvoudig te bepalen.

Een teveel aan bloedplaatjes is meestal geen probleem, maar een tekort aan bloedplaatjes kan ernstige gevolgen hebben. Als je te weinig bloedplaatjes hebt, ontstaan er problemen met de bloedstolling. Hierdoor heb je een groter risico op bloedingen.

Bij een waarde van 20 tot 30 miljard bloedplaatjes per liter kan er al bij klein letsel een bloeding ontstaan. Bij een trombocytenwaarde lager dan 10 miljard bloedplaatjes per liter is het risico op bloedingen het grootst. Er kan dan zelfs zonder letsel een inwendige of uitwendige bloeding ontstaan.

Een huidbloeding kan het eerste symptoom zijn van te weinig bloedplaatjes. Vaak verschijnen er kleine rode puntjes (puntbloedinkjes of petechiën) op de huid. Verspreid over het lichaam kunnen bloeduitstortingen ontstaan. Ook kunnen er bloedingen ontstaan – bijvoorbeeld neusbloedingen, bloedend tandvlees, heftige menstruaties - die soms moeilijk te stoppen zijn.

Naarmate het aantal bloedplaatjes afneemt, worden de bloedingen ernstiger. In zeldzame, ernstige gevallen kunnen er – zonder dat er letsel of wonden zijn – levensbedreigende darm- of hersenbloedingen ontstaan.