Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

Slikproblemen (Dysfagie, Afagie)

Goedgekeurt icoonInformatie goedgekeurd door Drs. W. van Donselaar
4.4 uit 5 - 20 beoordelingen
Beoordeling icoon18 mensen vonden deze informatie nuttig

In het kort:

  • Bij slikproblemen heb je moeite met het goed doorslikken van voedsel en/of dranken. Eten en/of drinken blijft daardoor als het ware ‘hangen’ in je mond, keel of slokdarm. 
  • Bijkomende klachten kunnen zijn: moeite met binnenkrijgen van voedsel en/of dranken, pijn bij het slikken, langzamer eten en hees- en schorheid.
  • Veelvoorkomende oorzaken zijn onder andere spieraandoeningen, schildklierproblemen en medicijngebruik.
  • In de meeste gevallen is een behandeling niet noodzakelijk. Afhankelijk van de ernst kan je huisarts je doorverwijzen naar een kno-arts, logopedist of diëtist. 
  • Om de klachten tijdens het slikken te verminderen kun je fysieke aanpassingen doen zoals je houding tijdens het eten verbeteren, maar je kunt ook je voedingsgewoonten aanpassen. 
  • Als de slikproblemen aanhouden, is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts.

Wat is een slikprobleem?

Bij een slikprobleem is het doorslikken van voedsel of vloeistoffen moeilijk of soms zelfs onmogelijk. Als slikken moeilijk gaat, spreken we in de medische wereld van dysfagie. Wanneer het slikken vrijwel onmogelijk is, wordt er gesproken van afagie. Er bestaan twee soorten slikproblemen: 

  • Vaak of regelmatig verslikken: eten of drinken dat in de luchtpijp terechtkomt. 
  • Voedsel en/of dranken niet goed weg krijgen: het blijft als het ware ‘hangen’ in je mond, keel of slokdarm.  

Hoe werkt slikken? 

De meeste mensen slikken voedsel, dranken en speeksel door zonder daar bij stil te staan, terwijl slikken een best ingewikkeld proces is. Dit proces bestaat uit de volgende fasen: 

  • Het slikproces begint al vanaf het moment dat je voedsel ziet of ruikt. Je lichaam maakt dan al automatisch speeksel aan. Dit speeksel maakt het kauwen gemakkelijker en zorgt ervoor dat je spijsvertering op gang komt.
  • Wanneer je het voedsel voldoende hebt gekauwd, duwt je tong de voedselbrij vanuit de achterkant van je mondholte naar de bovenkant van de keelholte. 
  • Zodra het voedsel je keelholte raakt, gaan je neus en luchtpijp even dicht. Dit voorkomt dat het voedsel in je bovenste luchtwegen of je longen terechtkomt. Direct na het sluiten van je strottenhoofd komt het slikreflex op gang. 
  • Als het voedsel je slokdarm heeft bereikt gaat je strottenhoofd weer open. 

Bij een slikprobleem is het doorslikken van voedsel of vloeistoffen moeilijk of soms zelfs onmogelijk. Als slikken moeilijk gaat, spreken we in de medische wereld van dysfagie. Wanneer het slikken vrijwel onmogelijk is, wordt er gesproken van afagie. Er bestaan twee soorten slikproblemen: 

  • Vaak of regelmatig verslikken: eten of drinken dat in de luchtpijp terechtkomt. 
  • Voedsel en/of dranken niet goed weg krijgen: het blijft als het ware ‘hangen’ in je mond, keel of slokdarm.  

Hoe werkt slikken? 

De meeste mensen slikken voedsel, dranken en speeksel door zonder daar bij stil te staan, terwijl slikken een best ingewikkeld proces is. Dit proces bestaat uit de volgende fasen: 

  • Het slikproces begint al vanaf het moment dat je voedsel ziet of ruikt. Je lichaam maakt dan al automatisch speeksel aan. Dit speeksel maakt het kauwen gemakkelijker en zorgt ervoor dat je spijsvertering op gang komt.
  • Wanneer je het voedsel voldoende hebt gekauwd, duwt je tong de voedselbrij vanuit de achterkant van je mondholte naar de bovenkant van de keelholte. 
  • Zodra het voedsel je keelholte raakt, gaan je neus en luchtpijp even dicht. Dit voorkomt dat het voedsel in je bovenste luchtwegen of je longen terechtkomt. Direct na het sluiten van je strottenhoofd komt het slikreflex op gang. 
  • Als het voedsel je slokdarm heeft bereikt gaat je strottenhoofd weer open. 

Symptomen van slikproblemen

Klachten die je kunt ervaren bij slikproblemen zijn:

  • Hoesten tijdens het eten. 
  • Kokhalzen. 
  • Moeite hebben met het doorslikken van voedsel.
  • Langzamer eten. 
  • Omhoog komen van je eten of drinken nadat je het hebt doorgeslikt. 
  • Overmatig speekselverlies.
  • Verminderde zin om te eten. 
  • Pijn bij het slikken.
  • Vaak je keel schrapen.
  • Heesheid en schorheid.
  • Gewichtsverlies
  • Uitdroging
  • Een slechte adem

Daarnaast kunnen slikproblemen zelfs leiden tot een longontsteking, doordat voedsel of vloeistoffen tijdens het verslikken in de luchtwegen terecht kunnen komen. 

Denk je dat je last hebt van slikproblemen? Ga dan naar de symptomenchecker. 

Symptomenchecker

Klachten die je kunt ervaren bij slikproblemen zijn:

  • Hoesten tijdens het eten. 
  • Kokhalzen. 
  • Moeite hebben met het doorslikken van voedsel.
  • Langzamer eten. 
  • Omhoog komen van je eten of drinken nadat je het hebt doorgeslikt. 
  • Overmatig speekselverlies.
  • Verminderde zin om te eten. 
  • Pijn bij het slikken.
  • Vaak je keel schrapen.
  • Heesheid en schorheid.
  • Gewichtsverlies
  • Uitdroging
  • Een slechte adem

Daarnaast kunnen slikproblemen zelfs leiden tot een longontsteking, doordat voedsel of vloeistoffen tijdens het verslikken in de luchtwegen terecht kunnen komen. 

Denk je dat je last hebt van slikproblemen? Ga dan naar de symptomenchecker. 

Symptomenchecker

Oorzaken van slikproblemen

Er zijn veel verschillende spieren en zenuwen betrokken bij het slikproces. Bij een slikprobleem gaat er iets niet goed in je mond en/of keel. Oorzaken van slikproblemen kunnen zijn:

Er zijn veel verschillende spieren en zenuwen betrokken bij het slikproces. Bij een slikprobleem gaat er iets niet goed in je mond en/of keel. Oorzaken van slikproblemen kunnen zijn:

Diagnose van slikproblemen

Wanneer je last hebt van slikproblemen, onderzoekt de huisarts je klachten eerst door middel van een vraaggesprek. Hierbij kun je denken aan vragen zoals: 

  • Hoest je vaak als je iets eet of drinkt? 
  • Doet slikken pijn? 
  • Verslik je je vaak?
  • Kun je het voedsel ophoesten wanneer je je verslikt?

Indien verder onderzoek nodig is, stuurt de huisarts je door naar de kno-arts. Voorbeelden van onderzoeken bij slikproblemen zijn slikonderzoeken en video-endoscopie. Bij een slikonderzoek worden röntgenbeelden gemaakt terwijl je eten en/of drinken inslikt. Een video-endoscopie wordt gedaan met behulp van een videocamera die via je neus de keel ingaat. De video wordt gemaakt terwijl je eten en/of drinken doorslikt. 

Wanneer je last hebt van slikproblemen, onderzoekt de huisarts je klachten eerst door middel van een vraaggesprek. Hierbij kun je denken aan vragen zoals: 

  • Hoest je vaak als je iets eet of drinkt? 
  • Doet slikken pijn? 
  • Verslik je je vaak?
  • Kun je het voedsel ophoesten wanneer je je verslikt?

Indien verder onderzoek nodig is, stuurt de huisarts je door naar de kno-arts. Voorbeelden van onderzoeken bij slikproblemen zijn slikonderzoeken en video-endoscopie. Bij een slikonderzoek worden röntgenbeelden gemaakt terwijl je eten en/of drinken inslikt. Een video-endoscopie wordt gedaan met behulp van een videocamera die via je neus de keel ingaat. De video wordt gemaakt terwijl je eten en/of drinken doorslikt. 

Behandeling van slikproblemen

Slikproblemen gaan in de meeste gevallen vanzelf over. Een behandeling is daarom niet altijd noodzakelijk. Worden de slikproblemen veroorzaakt door een medische aandoening? Dan is een behandeling mogelijk die de klachten vermindert of wegneemt. Voorbeelden van dergelijk behandelingen zijn logopedische therapie of een aangepast voedingsadvies. Welke behandeling voor jou het meest geschikt is, hangt af van de oorzaak en de ernst van het slikprobleem. 

Logopedische therapie

Soms wordt na overleg met je huisarts de hulp van een logopedist ingeschakeld. Hij of zij onderzoekt je houding en sliktechniek. Afhankelijk van je klachten stemt de logopedist de juiste therapie met je af. De logopedist besteedt in de meeste gevallen aandacht aan het optimaliseren van de spierspanning in je mond en het stimuleren van een slikreactie. 

Diëtist

Nadat de logopedist de oorzaak van het slikprobleem heeft vastgesteld, stelt een diëtist vervolgens een aangepast voedingsadvies op. De kans dat je je verslikt, wordt daardoor kleiner. Het uitgangspunt van het dieet is dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt ondanks je aangepaste voedingsadvies. De diëtist houdt hierbij zoveel mogelijk rekening met jouw eetgewoontes en voorkeuren.

Slikproblemen gaan in de meeste gevallen vanzelf over. Een behandeling is daarom niet altijd noodzakelijk. Worden de slikproblemen veroorzaakt door een medische aandoening? Dan is een behandeling mogelijk die de klachten vermindert of wegneemt. Voorbeelden van dergelijk behandelingen zijn logopedische therapie of een aangepast voedingsadvies. Welke behandeling voor jou het meest geschikt is, hangt af van de oorzaak en de ernst van het slikprobleem. 

Logopedische therapie

Soms wordt na overleg met je huisarts de hulp van een logopedist ingeschakeld. Hij of zij onderzoekt je houding en sliktechniek. Afhankelijk van je klachten stemt de logopedist de juiste therapie met je af. De logopedist besteedt in de meeste gevallen aandacht aan het optimaliseren van de spierspanning in je mond en het stimuleren van een slikreactie. 

Diëtist

Nadat de logopedist de oorzaak van het slikprobleem heeft vastgesteld, stelt een diëtist vervolgens een aangepast voedingsadvies op. De kans dat je je verslikt, wordt daardoor kleiner. Het uitgangspunt van het dieet is dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt ondanks je aangepaste voedingsadvies. De diëtist houdt hierbij zoveel mogelijk rekening met jouw eetgewoontes en voorkeuren.

Wat kun je zelf doen bij slikproblemen?

Slikproblemen kunnen erg vervelend zijn en je in het dagelijks leven belemmeren. Er zijn een aantal dingen die je zelf kunt doen om de klachten te verminderen. Wij geven je hieronder een aantal tips.

Aanpassingen in je voedingspatroon

Als je moeite hebt met het doorslikken van voedsel, is het belangrijk om je voeding aan te passen. Dit kun je doen door, eventueel in overleg met je huisarts, een diëtist in te schakelen. Maar er zijn ook een aantal maatregelen die je zelf kunt nemen:

  • Vermijd korrelig of plakkerig voedsel, zoals rijst of pindakaas. 
  • Dik vloeistoffen aan met een verdikkingsmiddel. Hiermee zorg je ervoor dat het minder snel in je luchtwegen of longen terechtkomt. Verdikkingsmiddel is zonder recept verkrijgbaar in de apotheek.
  • Maak je voeding iets zuurder met bijvoorbeeld citroensap of karnemelk. Zuur bevordert namelijk je slikreflex.
  • Pureer het voedsel als het niet lukt om vast voedsel door te slikken. Zo hoef je minder te kauwen en slik je het voedsel makkelijker door.
  • Neem je medicatie in met appelmoes, vla of yoghurt in plaats van water. Let op: check eerst of de medicijnen met melkproducten mogen worden ingenomen. 
  • Snijd de korstjes van je brood en gebruik smeerbaar beleg. 

Fysieke aanpassingen

Ook fysiek kun je aantal veranderingen doorvoeren om de klachten van slikproblemen te verminderen: 

  • Zorg dat je altijd goed rechtop zit wanneer je iets eet of drinkt. Richt je kin iets naar je borst tijdens het slikken. 
  • Loop zoveel mogelijk rechtop, ook wanneer je niet aan het eten bent.
  • Eet niet gehaast en neem kleine slokken of happen. 
  • Praat zo min mogelijk tijdens het eten. 
  • Draag je een kunstgebit? Zorg ervoor dat deze goed aansluit. 
  • Eet drie uur voordat je gaat slapen niets meer. 

Aanpassing van medicatie

Als je slikproblemen veroorzaakt worden door medicatie, kun je in overleg met je huisarts eventueel je medicatie aanpassen. Een logopedist kan je adviseren over hoe je medicatie het beste kunt innemen wanneer je slikproblemen hebt.

Slikproblemen kunnen erg vervelend zijn en je in het dagelijks leven belemmeren. Er zijn een aantal dingen die je zelf kunt doen om de klachten te verminderen. Wij geven je hieronder een aantal tips.

Aanpassingen in je voedingspatroon

Als je moeite hebt met het doorslikken van voedsel, is het belangrijk om je voeding aan te passen. Dit kun je doen door, eventueel in overleg met je huisarts, een diëtist in te schakelen. Maar er zijn ook een aantal maatregelen die je zelf kunt nemen:

  • Vermijd korrelig of plakkerig voedsel, zoals rijst of pindakaas. 
  • Dik vloeistoffen aan met een verdikkingsmiddel. Hiermee zorg je ervoor dat het minder snel in je luchtwegen of longen terechtkomt. Verdikkingsmiddel is zonder recept verkrijgbaar in de apotheek.
  • Maak je voeding iets zuurder met bijvoorbeeld citroensap of karnemelk. Zuur bevordert namelijk je slikreflex.
  • Pureer het voedsel als het niet lukt om vast voedsel door te slikken. Zo hoef je minder te kauwen en slik je het voedsel makkelijker door.
  • Neem je medicatie in met appelmoes, vla of yoghurt in plaats van water. Let op: check eerst of de medicijnen met melkproducten mogen worden ingenomen. 
  • Snijd de korstjes van je brood en gebruik smeerbaar beleg. 

Fysieke aanpassingen

Ook fysiek kun je aantal veranderingen doorvoeren om de klachten van slikproblemen te verminderen: 

  • Zorg dat je altijd goed rechtop zit wanneer je iets eet of drinkt. Richt je kin iets naar je borst tijdens het slikken. 
  • Loop zoveel mogelijk rechtop, ook wanneer je niet aan het eten bent.
  • Eet niet gehaast en neem kleine slokken of happen. 
  • Praat zo min mogelijk tijdens het eten. 
  • Draag je een kunstgebit? Zorg ervoor dat deze goed aansluit. 
  • Eet drie uur voordat je gaat slapen niets meer. 

Aanpassing van medicatie

Als je slikproblemen veroorzaakt worden door medicatie, kun je in overleg met je huisarts eventueel je medicatie aanpassen. Een logopedist kan je adviseren over hoe je medicatie het beste kunt innemen wanneer je slikproblemen hebt.

Wanneer moet je naar de huisarts?

Heb je moeite met het doorslikken van voedsel en/of dranken of gaat het slikken zelfs bijna niet meer? Dan is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts. Hij of zij zal onderzoek doen naar de oorzaak van het slikprobleem en je indien nodig doorverwijzen naar een kno-arts, logopedist of diëtist. 

Heb je moeite met het doorslikken van voedsel en/of dranken of gaat het slikken zelfs bijna niet meer? Dan is het raadzaam om contact op te nemen met je huisarts. Hij of zij zal onderzoek doen naar de oorzaak van het slikprobleem en je indien nodig doorverwijzen naar een kno-arts, logopedist of diëtist. 

Meer weten over slikproblemen?

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

Pagina laatst aangepast op 29-03-2023

Auteur: Redactie Gezondheidsplein

Deze informatie is gecontroleerd door:

Drs. W. van Donselaar

Voormalig huisarts | Medisch adviseur & reizigersarts

Stichting Studentengezondheidszorg

Vond je deze informatie nuttig?

4.4 uit 5 - 20 beoordelingen

Heeft deze informatie jou geholpen?

.
- Advertentie -
- Advertentie -