Vervroegde overgang

Een klein deel van de vrouwen komt in een vervroegde overgang. Je komt dan in de overgang voor je veertigste levensjaar. Een vervroegde overgang wordt ook wel premature ovariële insufficiëntie (POI) genoemd. Vroeger sprak men ook wel van prematuur ovarieel falen (POF). Wanneer je te vroeg in de overgang komt werken de eierstokken niet meer goed. Tijdens de overgang ga je van een vruchtbare naar een onvruchtbare periode. De aanmaak van de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron nemen af en je heb je laatste menstruatie (menopauze).

Bij de meeste vrouwen blijft de oorzaak van een vervroegde overgang onbekend. Een mogelijke oorzaak is het opraken van de voorraad eicellen. Hierdoor komen de eierstokken stil te liggen: ze produceren geen oestrogeen en progesteron meer. Progesteron en oestrogeen spelen een belangrijke rol bij de rijping van het eiblaasje en de eisprong. Dit is van belang om zwanger te worden. Wanneer de eierstokken geen oestrogeen en progesteron meer produceren, vindt er geen eisprong meer plaats. Dit betekent dat je niet meer ongesteld kunt worden.

Soms zijn de eicellen niet op en is er een andere oorzaak voor de vervroegde overgang. De eierstokken reageren bijvoorbeeld niet meer op hormoonstimulatie uit de hersenen. Dit gebeurt wanneer er nog weinig eicelvoorraad is. Je kunt dan proberen om de hormonen te stimuleren met hormoonpreparaten. Wanneer de eierstokken hier ook niet op reageren, kom je in een vervroegde overgang.

Wat de precieze oorzaak van een vervroegde overgang is en waardoor de eicelvoorraad vervroegd op kan raken, is onduidelijk. De volgende factoren spelen mogelijk een rol:

• Ziekte: bijvoorbeeld door chemotherapie of bestraling bij kanker. De schadelijke stoffen komen terecht in de eierstokken. De eierstokken raken aangetast, waardoor de functie als het ware tien tot vijftien jaar achteruitgaat. Dit betekent dat de eicellen sneller opraken en dat je vervroegd in de overgang komt.
• Operatie of verwijdering eierstokken: bij een operatie of verwijdering van de eierstokken kun je vervroegd in de overgang raken. Wanneer de eierstokken worden verwijderd, stopt de productie van de vrouwelijke hormonen: je komt vervroegd in de overgang. Vervroegde overgang door verwijdering van de eierstokken veroorzaakt doorgaans hevigere overgangsklachten.
• Genetische afwijking: in sommige families veroorzaakt een verandering in de genen (genetische mutatie) een vervroegde overgang.
• Auto-immuunziekte: je hebt een afwijking in het afweersysteem, waardoor de afweer zich tegen de eigen organen richt. Wanneer dit bij de eierstokken gebeurt, is de kans op een vervroegde overgang groter.

Heb je het vermoeden dat je vroeg in de overgang bent, doordat de menstruatie langere tijd uitblijft? Ga dan naar een arts. Hij of zij vraagt je naar operaties in het verleden, medicijnen en aangeboren afwijkingen, wat mogelijke oorzaken zijn van een vervroegde overgang. Met een bloedonderzoek stelt de arts vast of je in de overgang bent. Dit kan overigens alleen wanneer je (meer dan een maand) geen hormonen slikt, zoals de pil.

Ook bij vrouwen die vervroegd in de overgang komen treden overgangsklachten op door een veranderende hormoonspiegel. De symptomen van een vervroegde overgang komen daarom overeen met typische overgangsverschijnselen, zoals opvliegers, nachtzweten en een afwijkend en afnemend menstruatiepatroon. Daarnaast kun je seksuele klachten krijgen, doordat je minder zin hebt of pijn hebt bij het vrijen. Ook een droge, pijnlijke vagina komt vaak voor. Daarnaast kun je stemmingswisselingen en slaapproblemen hebben.

Vroeg in de overgang en vruchtbaarheid?

Wanneer de arts vaststelt dat je vervroegd in de overgang bent, betekent dit dat de eierstokken slecht of niet meer functioneren. De vruchtbaarheid is sterk verlaagd, waardoor de kans nog maar vijf tot tien procent is dat je spontaan zwanger wordt. Hormoonstimulatie is geen optie, wel kun je eiceldonatie overwegen. Na eiceldonatie heb je alsnog kans dat je zwanger kunt worden. Raadpleeg voor meer informatie je behandelend arts.