Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

Immuunsysteem

Wat is het immuunsysteem?

Het immuunsysteem of afweersysteem is het verdedigingssysteem van het menselijk lichaam. Het beschermt je tegen interne en externe ziekteverwekkers. Elk mens heeft een immuunsysteem en het bevindt zich door het gehele lijf, onder andere in je huid, darmen, luchtwegen, bloed en lymfestelsel. De onderdelen van het immuunsysteem communiceren nauw met elkaar met als doel om bedreigingen voor het lichaam snel onschadelijk te maken. 

De verschillende verdedigingsmechanismen van het immuunsysteem stoppen aanvallen op het lichaam en ruimen deze op. De informatie van een aanval wordt vervolgens opgeslagen en onthouden. Zo weet het lichaam bij een tweede aanval, hoe het een virus of bacterie effectief kan verslaan. Het immuunsysteem van een kind bevat nog maar weinig informatie. Een kind is daardoor vatbaarder voor specifieke virussen, zoals waterpokken

Het immuunsysteem is continu aan het werk. Dit merk je pas wanneer er een infectie ontstaat. Dan krijg je klachten zoals koorts, hoofdpijn of roodheid bij een ontstoken wond. Om deze klachten tegen te gaan moet het immuunsysteem je beschermen tegen lichaamsvreemde stoffen waaronder:

Het immuunsysteem of afweersysteem is het verdedigingssysteem van het menselijk lichaam. Het beschermt je tegen interne en externe ziekteverwekkers. Elk mens heeft een immuunsysteem en het bevindt zich door het gehele lijf, onder andere in je huid, darmen, luchtwegen, bloed en lymfestelsel. De onderdelen van het immuunsysteem communiceren nauw met elkaar met als doel om bedreigingen voor het lichaam snel onschadelijk te maken. 

De verschillende verdedigingsmechanismen van het immuunsysteem stoppen aanvallen op het lichaam en ruimen deze op. De informatie van een aanval wordt vervolgens opgeslagen en onthouden. Zo weet het lichaam bij een tweede aanval, hoe het een virus of bacterie effectief kan verslaan. Het immuunsysteem van een kind bevat nog maar weinig informatie. Een kind is daardoor vatbaarder voor specifieke virussen, zoals waterpokken

Het immuunsysteem is continu aan het werk. Dit merk je pas wanneer er een infectie ontstaat. Dan krijg je klachten zoals koorts, hoofdpijn of roodheid bij een ontstoken wond. Om deze klachten tegen te gaan moet het immuunsysteem je beschermen tegen lichaamsvreemde stoffen waaronder:

Werking van het immuunsysteem

Je afweersysteem kan onderverdeeld worden in:

  • De fysieke barrière.
  • De algemene afweer.
  • De specifieke afweer.

Fysieke barrière

De fysieke barrière bevindt zich tussen je inwendige lichaam en je omgeving. Tot de fysieke barrière behoort bijvoorbeeld je huid. Je huid is de grens tussen binnen en buiten en zorgt ervoor dat schadelijke stoffen niet in je lichaam komen. 

Daarnaast maken de slijmvliezen in je luchtwegen en darmen deel uit van je immuunsysteem. Deze slijmvliezen vangen de bacterie op en vervoeren ze naar je keelholte. In je keelholte komen bacteriën vervolgens in aanraking met stoffen die bacteriën doden voordat ze schade kunnen toebrengen aan je lichaam. 

Als laatste behoren ook speeksel en maagzuur tot de fysieke barrière. Beide zorgen ervoor dat bacteriën dood gaan voordat ze je lichaam kunnen infecteren.

Algemene afweer

De algemene afweer richt zich op alle ziekteverwekkers die in je lichaam voorkomen. De witte bloedcellen zijn betrokken bij de algemene afweer en ‘reizen’ door ons lichaam en vernietigen alle lichaamsvreemde stoffen. Als je een wond krijgt komen er stoffen vrij die afweercellen naar de plek van de wond lokken. Deze vernietigen binnengedrongen ziekteverwekkers.

Specifieke afweer

De specifieke afweer richt zich op één ziekteverwekker (bijvoorbeeld kanker). Als ziekteverwekkers zich snel kunnen verspreiden in je lichaam, kan het dat je algemene afweer niet in staat is om deze ziekteverwekkers te vernietigen. Je specifieke afweer is dan noodzakelijk.

De specifieke afweer maakt gebruik van lymfocyten. Lymfocyten zijn specifiek door de receptoren (ontvangers van prikkels) die ze op de buitenkant van de cel (celmembraan) hebben. Deze receptoren passen alleen op een specifiek eiwit op de wand van een ziekteverwekker (het antigeen). Zoals een sleutel alleen maar bij één slot past. Als de lymfocyt en de ziekteverwekker bij elkaar passen, dan vindt er een reactie plaats; als ze niet bij elkaar passen, dan gebeurt er niks. Iedere lymfocyt heeft maar één soort receptor op zijn celmembraan waardoor de lymfocyt alleen actie onderneemt als de specifieke ziekteverwekker ontmoet wordt.

Er zijn T- en B- lymfocyten. Beiden ontstaan in je beenmerg wat in je borstbeen zit. De B-lymfocyten ontwikkelen zich verder in je beenmerg, maar je T-lymfocyten ontwikkelen zich verder in je thymus (zwezerik).

Je afweersysteem kan onderverdeeld worden in:

  • De fysieke barrière.
  • De algemene afweer.
  • De specifieke afweer.

Fysieke barrière

De fysieke barrière bevindt zich tussen je inwendige lichaam en je omgeving. Tot de fysieke barrière behoort bijvoorbeeld je huid. Je huid is de grens tussen binnen en buiten en zorgt ervoor dat schadelijke stoffen niet in je lichaam komen. 

Daarnaast maken de slijmvliezen in je luchtwegen en darmen deel uit van je immuunsysteem. Deze slijmvliezen vangen de bacterie op en vervoeren ze naar je keelholte. In je keelholte komen bacteriën vervolgens in aanraking met stoffen die bacteriën doden voordat ze schade kunnen toebrengen aan je lichaam. 

Als laatste behoren ook speeksel en maagzuur tot de fysieke barrière. Beide zorgen ervoor dat bacteriën dood gaan voordat ze je lichaam kunnen infecteren.

Algemene afweer

De algemene afweer richt zich op alle ziekteverwekkers die in je lichaam voorkomen. De witte bloedcellen zijn betrokken bij de algemene afweer en ‘reizen’ door ons lichaam en vernietigen alle lichaamsvreemde stoffen. Als je een wond krijgt komen er stoffen vrij die afweercellen naar de plek van de wond lokken. Deze vernietigen binnengedrongen ziekteverwekkers.

Specifieke afweer

De specifieke afweer richt zich op één ziekteverwekker (bijvoorbeeld kanker). Als ziekteverwekkers zich snel kunnen verspreiden in je lichaam, kan het dat je algemene afweer niet in staat is om deze ziekteverwekkers te vernietigen. Je specifieke afweer is dan noodzakelijk.

De specifieke afweer maakt gebruik van lymfocyten. Lymfocyten zijn specifiek door de receptoren (ontvangers van prikkels) die ze op de buitenkant van de cel (celmembraan) hebben. Deze receptoren passen alleen op een specifiek eiwit op de wand van een ziekteverwekker (het antigeen). Zoals een sleutel alleen maar bij één slot past. Als de lymfocyt en de ziekteverwekker bij elkaar passen, dan vindt er een reactie plaats; als ze niet bij elkaar passen, dan gebeurt er niks. Iedere lymfocyt heeft maar één soort receptor op zijn celmembraan waardoor de lymfocyt alleen actie onderneemt als de specifieke ziekteverwekker ontmoet wordt.

Er zijn T- en B- lymfocyten. Beiden ontstaan in je beenmerg wat in je borstbeen zit. De B-lymfocyten ontwikkelen zich verder in je beenmerg, maar je T-lymfocyten ontwikkelen zich verder in je thymus (zwezerik).

Aangeboren en verworven immuunsysteem

Behalve bovenstaande driedeling is het immuunsysteem ook in te delen in het aangeboren en het verworven immuunsysteem. 

Het aangeboren immuunsysteem

Het aangeboren immuunsysteem heb je bij je geboorte al en bestaat uit de fysieke barrière en de algemene afweer. Dit systeem is het basis verdedigingsmechanisme tegen ziektes. De aangeboren immuniteit kan snel reageren, maar is niet in staat om zich te verdedigen tegen specifieke aanvallers.

Het verworven immuunsysteem

Het verworven of aangeleerde immuunsysteem is het deel van je afweersysteem dat je gedurende je leven ontwikkeld. Het immuunsysteem kan ziekteverwekkers onthouden nadat het er eenmalig mee in aanraking is geweest. Wanneer je lichaam nogmaals met dezelfde ziekteverwekker besmet raakt, weet je lichaam de infectie sneller te onderdrukken. Je bent vervolgens immuun voor de ziekteverwekker. Deze immuniteit heb je nog niet bij je geboorte.

Behalve bovenstaande driedeling is het immuunsysteem ook in te delen in het aangeboren en het verworven immuunsysteem. 

Het aangeboren immuunsysteem

Het aangeboren immuunsysteem heb je bij je geboorte al en bestaat uit de fysieke barrière en de algemene afweer. Dit systeem is het basis verdedigingsmechanisme tegen ziektes. De aangeboren immuniteit kan snel reageren, maar is niet in staat om zich te verdedigen tegen specifieke aanvallers.

Het verworven immuunsysteem

Het verworven of aangeleerde immuunsysteem is het deel van je afweersysteem dat je gedurende je leven ontwikkeld. Het immuunsysteem kan ziekteverwekkers onthouden nadat het er eenmalig mee in aanraking is geweest. Wanneer je lichaam nogmaals met dezelfde ziekteverwekker besmet raakt, weet je lichaam de infectie sneller te onderdrukken. Je bent vervolgens immuun voor de ziekteverwekker. Deze immuniteit heb je nog niet bij je geboorte.

Problemen en ziektes van het immuunsysteem

Immuundeficiëntie

Immuundeficiëntie is een aandoening waarbij sprake is van een gebrekkig functionerend immuunsysteem. Ook hier zijn zowel aangeboren als verworven vormen van. Een voorbeeld van een aangeboren afwijking van het immuunsysteem is SCID (Severe Combined Immunodeficiency), waarbij sprake is van een tekort aan witte bloedcellen. Verworven immuundeficiëntie ontstaat door ziekten die het immuunsysteem aantasten, zoals aids

Bepaalde medicijnen en medische behandelingen kunnen je immuunsysteem ook onderdrukken of verzwakken. Medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken noemen we immunosuppressiva. Een voorbeeld van een medische behandeling die het immuunsysteem verzwakt is chemotherapie tegen kanker

Auto-immuunziekten

Je afweersysteem kan je lichaamseigen cellen aanvallen. Er zijn verschillende immuunsysteem ziekten waarbij dit gebeurt. Een dergelijke ziekte noem je een auto-immuunziekte. Auto-immuunziekten kunnen schade veroorzaken aan verschillende organen zoals de lever, de nieren of de longen. Ook kan het gewrichten, huid of zenuwen beschadigen. Voorbeelden van auto-immuunziektes zijn:

Immuundeficiëntie

Immuundeficiëntie is een aandoening waarbij sprake is van een gebrekkig functionerend immuunsysteem. Ook hier zijn zowel aangeboren als verworven vormen van. Een voorbeeld van een aangeboren afwijking van het immuunsysteem is SCID (Severe Combined Immunodeficiency), waarbij sprake is van een tekort aan witte bloedcellen. Verworven immuundeficiëntie ontstaat door ziekten die het immuunsysteem aantasten, zoals aids

Bepaalde medicijnen en medische behandelingen kunnen je immuunsysteem ook onderdrukken of verzwakken. Medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken noemen we immunosuppressiva. Een voorbeeld van een medische behandeling die het immuunsysteem verzwakt is chemotherapie tegen kanker

Auto-immuunziekten

Je afweersysteem kan je lichaamseigen cellen aanvallen. Er zijn verschillende immuunsysteem ziekten waarbij dit gebeurt. Een dergelijke ziekte noem je een auto-immuunziekte. Auto-immuunziekten kunnen schade veroorzaken aan verschillende organen zoals de lever, de nieren of de longen. Ook kan het gewrichten, huid of zenuwen beschadigen. Voorbeelden van auto-immuunziektes zijn:

Het immuunsysteem versterken

Het kan zijn dat je immuunsysteem niet goed werkt of moet herstellen. Dan ben je sneller vatbaar voor virussen en krijg je infecties. 

Er zijn verschillende manieren waarop jij je de sterkte van je immuunsysteem kan verhogen. Je kan je immuunsysteem versterken door:

  • Gezond en gevarieerd te eten
  • Genoeg te slapen en ontspannen
  • Goede hygiëne
  • Stress te vermijden 
  • Voldoende te bewegen
  • Te matigen met alcohol
  • Te stoppen met roken

Je immuunsysteem is een ingewikkeld systeem. Het is daardoor lastig te testen of iemand een goede weerstand heeft. Wel is wetenschappelijk bewezen dat een algehele gezonde levensstijl bijdraagt aan een stabiel immuunsysteem.

Het kan zijn dat je immuunsysteem niet goed werkt of moet herstellen. Dan ben je sneller vatbaar voor virussen en krijg je infecties. 

Er zijn verschillende manieren waarop jij je de sterkte van je immuunsysteem kan verhogen. Je kan je immuunsysteem versterken door:

  • Gezond en gevarieerd te eten
  • Genoeg te slapen en ontspannen
  • Goede hygiëne
  • Stress te vermijden 
  • Voldoende te bewegen
  • Te matigen met alcohol
  • Te stoppen met roken

Je immuunsysteem is een ingewikkeld systeem. Het is daardoor lastig te testen of iemand een goede weerstand heeft. Wel is wetenschappelijk bewezen dat een algehele gezonde levensstijl bijdraagt aan een stabiel immuunsysteem.

Meer weten over het immuunsysteem?

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

Deze informatie is gecontroleerd door: K. Vos, huisarts

.
- Advertentie -
- Advertentie -