Verlegenheid

Verlegenheid is angst in sociale situaties. Je denkt dat je beoordeeld wordt op alles wat je zegt en doet. Hierdoor word je erg zelfbewust, waardoor je minder betrokken bent bij de sociale interactie. Je bent een beetje in jezelf gekeerd en praat niet gemakkelijk mee met anderen. Verlegenheid komt in verschillende gradaties en vormen voor. Ongeveer 40% van de Nederlanders is (soms) verlegen. Extreme verlegenheid noem je ook wel sociale angst of sociale fobie. Aan de andere kant heeft verlegenheid ook een functie. In sommige situaties kan het goed zijn om zelfbewust te zijn en even de 'kat uit de boom te kijken', voordat je jezelf blootgeeft in sociale interacties.

Verlegenheid ontstaat door een combinatie van je persoonlijkheid en ervaringen. Sommige mensen zijn gevoeliger dan anderen. Mensen die bijvoorbeeld een wat ontwijkende persoonlijkheid hebben, hebben hier meer last van. Deze mensen lopen meer kans verlegen te worden. Er zijn onderzoeken die spreken over SPS, oftwewel sensory perception sensitivity.  Ongeveer 20% van alle mensen heeft SPS. Deze mensen besteden meer aandacht aan details. Bij het verwerken van visuele informatie zijn meer delen van het brein actief bezig dan bij extraverte mensen. Deze mensen zijn in de regel meer verlegen dan anderen.

Hiernaast kunnen ervaringen met andere mensen ook verlegenheid veroorzaken. Invloedrijke personen, zoals de ouders of opvoeders, leveren een grote bijdrage aan het wel of niet ontstaan van verlegenheid. Ook traumatische ervaringen kunnen verlegenheid veroorzaken. Soms ontstaat verlegenheid pas in de puberteit, wanneer je je onzeker over jezelf gaat voelen.

Als je verlegen bent, durf je bepaalde sociale interacties niet aan te gaan. Vaak hebben verlegen mensen moeite met mensen aan te spreken, terwijl ze dit vaak wel zouden willen. Dit komt vaak door negatieve gedachten die verlegen mensen over zichzelf hebben. Ze denken dat ze minder kunnen als een ander of niets interessants hebben te vertellen.

Ze wennen langzaam aan nieuwe mensen, plaatsen en situaties. Ook voelen ze zich alleen op bepaald terrein op hun gemak. Dit terrein kan wel uitgebreid worden, maar dat kost tijd.

Hiernaast doen verlegen mensen er veel langer over om beslissingen te maken. Ook zijn ze zich bewuster van alles wat er gebeurt en vervelen ze zich sneller tijdens gesprekken over koetjes en kalfjes.

Als je je verlegen voelt, kun je last krijgen van de volgende symptomen:

• Blozen.
• Stotteren.
• Hartkloppingen.
• Hyperventileren.
• Zweten.
• Koude rillingen.
• Droge mond.
• Hoofdpijn.
• Giechelen.
• Onrust, wat zich vaak uit in bewegingen met de benen of friemelen.
• Duizeligheid.

Verlegenheid bij kinderen kun je herkennen doordat ze wat langzamer meedoen met de rest. Ook huilen ze gemakkelijker. Hiernaast stelt een verlegen kind vaak ongebruikelijke vragen die voortkomen uit uitzonderlijk diepe gedachten. Verlegen kinderen luisteren vaak goed en hebben weinig straf nodig.

Psycholoog Bernardo Carducci schreef het boek De verlegenheid voorbij, waarin hij tips geeft voor het opvoeden van kinderen die verlegen gedrag vertonen. Hier volgen een aantal bruikbare tips voor ouders:

• Noem je kind niet verlegen, en sta ook niet toe dat anderen dat doen. Je kind kan soms meer last hebben van het etiket "verlegen", dan van zijn verlegenheid zelf.
• Maak het onbekende bekend. Vertel van te voren over familieleden, vrienden die je gaat bezoeken en vertel steeds waar je kind naar toe gaat. Fotoboeken kunnen ook helpen.
• Uitdagen helpt beter dan dwingen. Uitdaging maakt nieuwsgierig en bereidt je kind voor op moeilijke situaties.
• Vier elke kleine overwinning.
• Leer je kind om te gaan met frustraties. Kinderen die hun frustraties de baas zijn, kunnen later beter hun eigen problemen oplossen. Geef dus niet te snel toe als je kind iets niet durft. Verzin liever een spannend plan, waarmee je kind zijn angst overwint.
• Leer je kind om andere kinderen positief te benaderen. Een glimlach en beleefd gedrag gaan sociale uitsluiting tegen. Het is belangrijk dat je als ouder het goede voorbeeld geeft.
• Geef je kind de mogelijkheid om zich te ontladen van dagelijkse spanningen. Een potje stoeien of trampoline springen is dan erg leuk. Een vechtsport kan een verlegen kind soms meer zelfvertrouwen geven.