Vaatziekten (Bloedvataandoeningen)

Het bloedvatenstelsel speelt een belangrijke rol in onze bloedsomloop. Het vaatstelsel bestaat uit het geheel aan bloedvaten. Er zijn verschillende soorten bloedvaten; slagaders, aders en haarvaten. Bij vaatziekten is er iets mis met de bloedvaten of met de werking ervan. Een bloedvat kan bijvoorbeeld vernauwd of afgesloten raken, waardoor de bloedtoevoer in het lichaam vermindert. Hart- en vaatziekten zijn nog steeds een van de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland. Hieronder vind je specifieke informatie over vaatziekten.

Er bestaan verschillende soorten vaatziekten, die elk eigen kenmerken hebben. Hieronder vind je de belangrijkste vaatziekten.

• Aneurysma
• Syndroom van Raynaud
• Open been
• Pulmonale Arteriele Hypertensie
• Trombose en longembolie
• Slagaderverkalking
• Spataderen
• Marfan-syndroom
• Ziekte van Rendu-Osler
• Vernauwing van de halsslagader
• Vernauwing van de beenslagader (Etalagebenen)

Vaatziekten kunnen uiteenlopende oorzaken hebben. Veel aandoeningen aan de bloedvaten worden veroorzaakt doordat bloedvaten vernauwd of afgesloten raken. Vernauwingen in de bloedvaten ontstaan door aderverkalking. Factoren die bijdragen aan aderverkalking zijn:

• Roken
• Hoge bloeddruk
• Suikerziekte (diabetes mellitus)
• Verhoogd cholesterolgehalte in het bloed
• Overgewicht
• Weinig lichaamsbeweging
• Langdurige stress
• Aanleg
• Leeftijd

Een bloedvat kan afgesloten raken door een bloedprop (trombose) of door verregaande aderverkalking. Soms is er sprake van een zeldzame oorzaak of de oorzaak van de vaatziekte blijft onbekend. Het ontstaan van aandoeningen aan de bloedvaten is deels een natuurlijk proces dat jaren duurt en al op jonge leeftijd begint. Iedereen krijgt uiteindelijk in bepaalde mate aderverkalking, maar niet iedereen krijgt daar problemen van.

Er zijn vaak duidelijke verschillen tussen mannen en vrouwen bij het ontstaan van vaatziekten. Slagaderverkalking ontwikkelt zich bij vrouwen bijvoorbeeld anders dan bij mannen. Bij mannen ontstaan vernauwingen in de slagaders vooral op één plek. Bij vrouwen slibben de vaten eerder gelijkmatig dicht. De vernauwingen ontstaan bij vrouwen over een grotere lengte en sluiten het bloedvat minder snel af. Schommelingen in de hormonen tijdens de menstruatiecyclus, een zwangerschap of de overgang kunnen ook van invloed zijn op het ontstaan van hart- en vaatziekten bij vrouwen. Lees voor meer informatie ook eens het dossier Hartinfarct bij vrouwen.

Aangeboren afwijkingen aan de bloedvaten

Vaatziekten kunnen ook een erfelijke oorzaak hebben. Je kunt een aangeboren verhoogd risico hebben op vervetting van de bloedvaten. Een voorbeeld is Familiaire hypercholesterolemie. Er zijn ook erfelijke aandoeningen waarbij de kans groot is dat de grote lichaamsslagader (aorta) wijder wordt en kan scheuren, bijvoorbeeld het Marfan-syndroom.

Je kunt een vaatziekte hebben, zonder daar ooit last van te hebben. Of je symptomen krijgt en hoe die zich uiten, hangt meestal af van de plaats en ernst van de bloedvatvernauwing. Vaak ontstaan er pas problemen als de doorgang erg vernauwd is of het bloedvat plotseling volledig afgesloten raakt (embolie). Vernauwingen in de beenslagaders uiten zich vaak in pijn bij lopen: etalagebenen.

Bij mannen ontstaan vernauwingen vaker in de grotere kransslagaders in het hart. Bij vrouwen geven de allerkleinste vaten in het hart juist vaker problemen. Dat lijkt minder erg, maar deze kleine bloedvaten zijn heel belangrijk voor de aanvoer van zuurstof naar het hart. Wanneer ze niet goed werken, kun je last krijgen van pijn op de borst, benauwdheid of vermoeidheid.

Doordat de symptomen van aandoeningen aan de bloedvaten er bij mannen vaak anders uitzien dan bij vrouwen, wordt een diagnose meestal ook niet op dezelfde wijze gesteld. Kleine bloedvaten zijn met de huidige technieken – zoals hartkatheterisatie – niet goed te zien. Het is voor artsen daarom soms lastig een diagnose te stellen, met name bij vrouwen. Andere onderzoeksmethoden bij het vermoeden van vaatziekten zijn bijvoorbeeld:

• CT-scan (voor het opsporen van onder andere aneurysma en vernauwing van het bloedvat)
• Angiografie
• Echografie
• Echo-Doppler