Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

Voor rouwverwerking staat een jaar

Voor rouwverwerking lijkt een jaar te staan. Of eigenlijk, een half jaar. Dat is wat veel nabestaanden ervaren. De omgeving van een nabestaande heeft vaak een half jaar begrip voor iemands rouwproces, en vindt daarna dat het mogelijk moet zijn om over te gaan op de orde van de dag. 

Natuurlijk geldt dit niet voor iedereen. Volgens de Amerikaanse psychiater W. Worden maken mensen na het overlijden van een voor hem of haar belangrijk persoon vier fasen mee: 1) aanvaarden of ontkennen, 2) pijn en verdriet, 3) aanpassen van verwachtingen, ideeën en opvattingen over de toekomst en het leven, 4) de dierbare een nieuwe plek geven. Dit is een lang en moeizaam proces.

Als iemand in je naaste omgeving veel verdriet heeft, staan veel mensen machteloos. Hoe moet je troost bieden bij zo'n groot verlies? Wat kun je zeggen waar iemand wat aan heeft? Uit onmacht hebben velen de neiging om het eerste half jaar mensen die een groot verlies te verwerken hebben, deze te negeren. Of ze zeggen de verkeerde dingen. Na een half jaar durven ze weer toenadering te zoeken.

Heb je een groot verlies te verwerken gehad en heb je steun gevonden bij je omgeving? Of stond je er alleen voor? Ken je iemand die je wilt steunen bij zijn of haar verdriet maar weet je niet hoe?

Terug naar het begin

Reacties

  • Pappa’s meisje

    02 december 2019 02:12

    Ik heb mijn pappa plotseling verloren en ik ga kapot van de pijn en verdriet. Heel mijn wereld ligt in op zijn kop. Hoe kom ik hier ooit overheen? Als klein meisje wilde ik papa worden en met hem trouwen. Mijn pappa was en zal altijd mijn eerste liefde zijn waar ik mij veilig voel en alles aan kon vragen.

    • Telma

      04 maart 2019 04:34

      Ik ben 67 j.en was hecht met mijn moeder. Zij is nu bijna 5 jaar overleden. Mijn moeder was 82 jaar toen zij stierf. Geestelijk was zij heel erg jong,maar lichamelijk was zij een wrak. Ik mis haar intens dat ik nog elke dag om haar en alles van haar. Met familie kan ik er niet over praten. Ik verlang zo naar haar.

      Het leven heeft voor mij ook geen zin meer en isoleer mij steeds meer. Wie kan mij adviseren. Ik ben wel 67 jaar maar ben geestelijk ook nog goed bij. Alleen zoals bij haar het geval was,ben ik lichamelijk nog geen wrak, maar wel hard op weg omdat ik ook van alles mankeer.maar goed ,ik hoop dat ik een reactie mag ontvangen.
      Groet.

      • Aar

        14 december 2018 21:08

        Mijn lieve vader is nu bijna anderhalf maand geleden aan kanker overleden. Ook mijn kinderen missen hun opa en net als jij huil ik elke dag bij elk moment dat ik alleen ben. Ik mis hem ook heel erg. Ik herken jou slaapproblemen en het gevoel op de automatische piloot te moeten leven heel erg goed. Ik wens je heel veel sterkte, ik weet niet hoe, maar ze zeggen altijd dat het beter wordt. Dat hoop ik in ieder geval wel, want dit doet zo’n pijn.

        • Rick de Vries

          23 september 2018 14:15

          Mijn opa is twee maanden geleden overleden, aan een hartstilstand in het ziekenhuis. We hadden maar een ochtendje om ons als familie te kunnen voorbereiden op zijn 'overgaan' of 'heengaan', zoals ze dat ook mooi zeggen.
          Het ging allemaal ook best wel snel. Wat begon aan heel veel pijn aan zijn voeten (waar mijn opa aan geopereerd moest worden uiteindelijk) is het uiteindelijk toch nog getroffen in zijn longen en hart. Doordat mijn opa door had gekregen dat hij geopereerd moest worden, kreeg hij daardoor ook heel veel paniek en stress, want dat zou ook betekenen dat mijn opa na zoveel jaar voor zichzelf te hebben gezorgd naar een verzorgingstehuis zou moeten gaan. Toen oma nog leefde, werd er precies hetzelfde over gesproken over mijn oma, dat ze daar naartoe zou gaan. Opa had zoiets van: 'Jullie zijn gek, ik hou mijn vrouw hier, ik ga goed voor haar zorgen.' (Oma kreeg uiteindelijk een herseninfarct, ruim 15 jaar geleden overleden).

          Twee maanden later heb ik soms nog weleens huilbuien, want mijn opa was één van de weinigen waar ik graag naartoe ging (als kind, puber, en jong-volwassene). Maar opa heeft toch wel een leeftijd bereikt van 82 jaar. Zijn dood heeft in die zin niet zo'n hele erge impact gekregen op ons, want ja, opa heeft zelf ook al zoveel meegemaakt. Ziekenhuis in, en ziekenhuis uit, dan weer wat last van zijn longen, last van benauwdheid. Opa had altijd wel wat. Maar de dood van mijn opa is de eerste overlijden van een dierbare die ik bewust mee heb gemaakt. En ook bij de laatste ziekenhuisbezoek dacht ik dus ook van: 'Oh dat komt wel weer goed, die komt wel weer het ziekenhuis uit. Maar ja, nooit meer gebeurd. Tenminste, niet in levende lijf. In het ziekenhuis lag hij er uiteindelijk verslagen bij toen hij overleed, en in de aula hebben we hem mooi en vredig zien liggen. Heel mooi, alsof hij sliep en elk moment zijn ogen kon open doen.

          Nu bijna twee maanden later, 24 september 2018, heb ik al verschillende tekens gehad, waarvan ik voelde dat het opa zou zijn geweest. Zelfs een paar keer zo raar, dat ik terwijl ik op mijn werk was in de ochtend de koffie aan het klaar zetten was, en ik in mezelf zei: Opa, heb vandaag een fijne dag, geniet ervan. Een paar seconden later komt er een vlieg voor mijn neus op het aanrecht. En ik zei in mezelf: Opa, als jij het bent, ga dan één keer omhoog vliegen en kom terug op het aanrecht. En zo raar, dat vliegje deed het ook!

          Een paar dagen geleden voelde ik in huis een aanwezigheid (geen idee of dit opa was of niet), en ik vroeg: Als ik echt iemand voel die nu naast me is, kan je mij een teken geven zodat ik zeker weet of je naast me staat? Zo'n 10 seconden later kwam er een stort regen buiten. Ik loop naar het raam en ik zeg in mijn gedachten: Wil je voor alle zekerheid de regen laten ophouden, om opnieuw te zien met mijn eigen ogen of je er bent of niet? Het duurde een seconde of 15 a 30, en de regen hield langzaam maar zeker op. Ik stond werkelijk waar perplex! Dit heb ik nog nooit gehad of gevoeld.

          Wij herinneren opa als een opa die makkelijk was, een goed hart, soms wat eigenwijs en chagrijnig (wat voor ons humoristisch was om te zien en te horen) en iemand die altijd wel een probleem in huis had. Dan was de koffie op, dan was er weer iets kapot, of nog grappiger zelfs, het moment dat hij een CD van André Hazes in zijn CD speler doet, maar muziek van Frank Sinatra te horen krijgt. We kwamen er gauw genoeg achter dat het Cd'tje van Frank Sinatra er onderop zat, en wij lagen compleet in een deuk van het lachen, haha! En opa ook zeggen van: Ja dat wist ik toch niet... Wat een mooie tijd was dat.

          Opa zit voor altijd in ons hart, als familie-zijnde. Dat zal altijd zo blijven, en ooit op een dag zullen wij als familie weer samen zijn bij opa. Dat voel ik.

          • Frizootje

            20 augustus 2018 16:36

            In slechts 3 jaar moest ik mijn beste vriendin, mijn beste vriendin/nicht en mijn allerbeste maatje ooit verliezen doordat ze overleden. Na de eerste twee wist ik de draad redelijk weer op te pikken, maar nu bijna twee maanden terug, ook mijn maatje zo plots overleed merk ik dat mijn rouw periode veel langer en intenser is. Daar waar iedereen eerst nog enorm meeleefde en zei dat ze er voor me waren, bleek toch eigenlijk alleen mijn man nog met me mee te leven. Zijn naam wordt bij vrienden niet meer genoemd alsof hij nooit heeft bestaan. Zelfs als ik zijn naam noem wordt er amper gereageerd.... Dat doet zeer. Mensen doen dat waarschijnlijk niet met opzet maar het komt hen denk ik gewoon niet goed uit. Alsof ik nu maar weer vrolijk moet dan want dat is zoals ze me kennen immers....

            • Rémy

              17 augustus 2018 12:27

              Lieve allemaal,
              Dank je dat ik jouw verhaal mocht lezen.
              Ik herken er zóveel in.
              Mijn liefste is in maart 2018 volslagen onverwacht overleden. Sterk, sportief, vrolijk.....zomaar ineens weg, over, einde....

              "Met oprechte deelneming"
              Hoezo?
              Zijn er ook kaarten met onoprechte deelneming dan?

              Laatst zei een buurvrouw behoorlijk tactloos: " Nou, ik ben blij dat ík mijn man nog heb."
              Waarop ik zonder nadenken nogal vilein antwoordde: Ach, lieverd, geef het tijd .... en dan zit of hij of jij in dezelfde positie als ik nu. Prettige middag."

              Dat doet rouwen dus ook met je. Deze kant ken ik niet van mezelf.

              Veel kracht en liefs gewenst, Rémy

              • Hondenfluisteraar

                21 juli 2018 16:29

                Er bestaat geen tijd voor de rouwperiode. Er is ook geen zekere volgorde conform Kubler Ross, het blijft individueel. Sterft een huisdier, dan ben je helemaal de klos. Je vrienden blijven weg. Je krijgt de gekste dingen naar je hoofd geslingerd en je triggert bij anderen per abuis hun eigen wonden. Toen mijn Herdershond Daan overleed, werd ik zelfs door mijn huisarts niet gecondoleerd. Rouwbeklag [dus het in rouw meegaan] is afhankelijk van de gestorven identiteit, mens, dier of b.v. gezondheid. Rouw over je dier is stiefkind. Het NIET ontvangen rouwbeklag is normatief: "voor een hond kom ik niet" en "toen ik kinderloos zou blijven, leefde er ook niemand mee". Er kan over het hoofd van de rouwende worden afgerekend met iets van andere orde. Wie zijn doodvonnis heeft moeten aanhoren, het "slecht nieuws gesprek" kan exact hetzelfde overkomen. Knap pijnlijk als je buren snel hun woning induiken en niet naar je omzien.

                Ik ben voorstander van rouw delen met een zekere omgeving, met name de eigen woonomgeving. Bij mijn verliezen was het rouwbeklag matig en soms goed. Bij elk verlies verdween wel iemand als het een kat of geliefde hond betrof. Dat bleek een negatieve ervaring met positief gevolg. Ik reken op niks en wat ik ontvang is mooi meegenomen. Toen ik hoorde dat ik aan kanker zal bezwijken, waren er voldoende vrienden en een partner. Maar na 2 jaar behandeling en weer meedoen in de samenleving, is het onderwerp taboe. "Ja, dood gaan we allemaal". En daardoor hebben wij onze eigen rituelen bedacht en overgenomen van andere culturen. Toen we onze dochter verloren, vouwden wij een schip, met daarin een kaarsje en lieten dat in zee, tot het uit het zicht was. Toen de hond plotseling stierf hebben wij alles zelf geregeld: crematie, mailing en as verstrooing in zee en dat gefilmd. Vreemd genoeg is die filmopname nooit meer bekeken, de handeling bleek toereikend. Sterft een vriend of vriendin, dan ga ik er naartoe en zeg de juiste dingen. Heel simpel is dat! Ik zeg: "kon ik toch iets van die vreselijke treurnis van je overnemen"., of : "zeg tegen mij, waaraan jij nu behoefte hebt". Zijn deze zinnen niet te bedenken? En ik spreek bij de uitvaart als men dat wenst. Ik blijf de nabestaande bezoeken tot deze het weer allemaal wat aankan.

                Rond het thema rouwbeklag, leer je mensen goed kennen. Zo was daar ene Pieter, die diens Parkietje onder tranen en 'even alleen" begroef in onze tuin, maar toen onze eerste lievelings kat stierf, bleef hij weg en later zou hij ons melden: "voor een kat, kom ik niet". Hier is naar mijn mening een cultureel bepaalde afkeer van slechte berichten de oorzaak. We gaan zover dat we ons afsluiten voor de ander. Omdat in mijn geval vroegtijdige euthanasie aan de orde kwam, zie iemand: "ik ben maar niet gekomen, omdat je toch doodging". Mensen worden je reinste hurken bij het verlies, dat een ander lijdt. Ik kan me er niet aan onttrekken om te denken: "wacht tot jij aan de beurt bent". Deze vreselijke ontkenningen van rouwbeklag worden verklaard vanuit de opvatting dat "men het zelf niet heeft meegemaakt". Daarin geloof ik niet. Wie rouwt, laat iets zien, waarop elke ander kan en mag inspringen of dat nalaten. Laat men rouwbeklag achterwege, bij mens, dier of gezondheid, dan is dat dikwijls einde oefening. Naar ik verwacht, zullen vrij veel mensen in de loop van hun leven, deze ervaringen ondergaan. Ouderen reageren met meer empathie dan de jongeren en jongvolwassenen, voor wie rouw op grote afstand staat.

                Ik pleit er voor dat in de basis opleiding van kinderen het vak Psychologie aandacht besteedt aan emotie en emotionele support voor de rouwende. Rouw is een gruwelijke modus. Wordt er met rouw slecht of niet omgegaan in de directe omgeving, dan is er iets vreselijk mis met onze onderlinge omgang. Maak dit bespreekbaar. En sta je er alleen voor, heb dan alles gedaan om een omgeving te hebben, die je WEL steunt, hoe onverwacht die steun ook kan uitblijven. Ik heb mensen gekend met pathologische rouw en ontdekt dat die amper te doorbreken is, indien die al geruime tijd voort bestaat. Een flankerende ontdekking is dat rouw schaamtevol kan zijn. De rouwende, die in diens rouw wordt getriggerd, haast zich naar binnen teneinde de ander zijn/haar tranen niet te laten zien. Men lijkt angst te hebben voor afscheid, rouw, verdriet en de dood. Kortom: voor de emotie, anders dan de positieve. Hoe persoonlijker de rouw is, des te groter wordt de weerstand tegen nabijheid en we zien dat collectieve [anonieme] rouw in iets gaat voorzien. Het onvermogen een dierbare nabij te zijn, wordt gesubstitueerd door die collectieve rouw. Dit mag merkwaardig worden genoemd, omdat er kennelijk iets in ons zit, dat "rouwbehoeftig is", maar het wordt helaas verkeerd gebruikt. Hoe dan wel? Besef dat de secularisatie ons de rouw deels ontnam. Daarnaast is onze cultuur gericht op leven, vooruitgang, gezondheid en materialisme. Rouw en rouwbeklag zijn daaruit geschrapt. We hebben er instituties voor ontwikkeld en speciale groepsbijeenkomsten. Zo wordt rouw, net zo aanwezig als dorst, honger, slaap en zin in seks, moeheid, woede en angst, een suspecte emotie, die we massaal ontlopen. Rouw is geen ziekte en dient in gewone maatschappelijke verbanden te worden opgelost, zelfs als het dodelijke kanker betreft.

                Laten we minder om de hete brij ronddansen en die brij aan pakken. Rouw leent zich niet voor cliche boekjes en uitgebreide boekenreeksen, die niemand leest. En wat mij diep treft, als ik mijn kanker ziekenhuis bezoek en bij de koffiehoek kaarten bekijk, is dat teksten op rouwbeklag kaarten neerkomen op deze regel: "met oprechte deelneming". Ik loop naar mijn oncoloog en overweeg wat "onoprechte deelneming " dan wel is. Die vreselijke zin, waar je je naam onder kan zetten, illustreert het hierboven gestelde. De Nederlander kan met rouw weinig tot niets. Jammer, onbegrijpelijk en het is bitter nodig om op te nemen in elke opvoeding, dat rouw en rouwbeklag in het leven met alles samenvallen en niet kunnen worden geisoleerd als "lastige emoties", die we vervolgens maar negeren. Voordat dit doordringt, zal ik zijn overleden.

                • Saartje

                  06 oktober 2019 19:30

                  Heel mooi geschreven, ben het er helemaal mee eens.

                • BB

                  16 juli 2018 21:50

                  Mijn lieve man is 4 jaar ziek geweest, kanker. Nu is hij er niet meer. Pijn lijkt erger te worden. De simpele dagelijkse dingen doen zo'n pijn. Iedereen denkt dat je sterk bent. Ze hebben niet door dat ik het liefst bij hem wil zijn. Ik ga maar door vanwege de verantwoordelijkheden die ik heb.
                  Ik wil bij hem zijn en niet op deze aarde.

                  • Nagidos

                    04 december 2018 19:34

                    Beste BB,

                    Mijn liefste is drie weken geleden overleden. Niet aan longkanker waar ze al twee jaar tegen vocht (met succes), maar aan een buitenlandse resistente ziekenhuisbacterie. Ik mis haar elk uur, elke dag. Ook ik denk: waarom reis ik haar niet na? Zo jong ben ik ook niet meer en het leven was goed. Tot nu toe. Niets op deze wereld kan mij nog blij maken. Toch zal ik doorzetten, want zij zou niet accepteren als ook ik de handdoek in de ring zou werpen. Veel sterkte BB, ik weet wat je meemaakt.

                  • anne-2

                    10 mei 2018 01:39

                    In 2017 vond ik mijn meisje levenloos in het toilet... Na 112 gebeld te hebben, met als gevolg een cavalerie aan politie, brandweer en ambulance, is ze afgevoerd naar een ziekenhuis in Amsterdam. 28 uur later bleek ze hersendood en moesten wij het eindigen van haar leven bepalen. Ze was 53 jaar! Oudejaarsdag om 14:00 uur is de stekker er letterlijk uitgetrokken in bijzijn van gelukkig heel veel familie en vrienden. Nu blijft er nog steeds zoveel pijn, zeker als je alleen bent. Iets bespreken lukt niet meer, ze zegt niks terug! Ze kijkt me heel lief aan vanaf de foto, maar dat is het dan ook.
                    Mijn dochter van 23 is vaak bij me, maar kan het gemis niet wegnemen. Ben regelmatig kapot en kom tot niks. Stel alles uit.... Moet ik hulp zoeken of hoort dit er gewoon bij??

                    • Mantelzorger

                      23 december 2017 18:43

                      Ik voel het ook zo. Jaren voor mijn ouders gezorgd. Ze woonden bij ons aan huis met hun eigen huisje. Als er iets was konden ze via een tussen deur bij ons komen. Eerst is mijn vader overleden en 12 weken daarna mijn moeder. Je bent als verdoofd lijkt het wel. Nu na al die maanden heb ik nog pijn. Mensen zeggen je moet het een plekje geven. Je moet er lucht bij laten. Je moet het de ruimte geven. Ik vraag hoe doe je dat dan. Zeggen ze: dat merk je wel als het zo is. Wat moet je daar nou mee.
                      Of ze zeggen het is niet zo erg want het zijn oude mensen en ze hebben hun leven gehad. Ja, daar ben ik ook blij mee dat wij zolang samen hebben kunnen zijn. Maar wat moet je daar nou mee. Je hebt er helemaal niks aan.
                      Ik ben blij dat ik er altijd voor hun kon zijn maar ik mis ze ook heel erg.

                      .
                      - Advertentie -
                      - Advertentie -