Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

PCOS (Polycysteus ovarium syndroom)

Goedgekeurt icoonInformatie goedgekeurd door Drs. H. van Burik
5 uit 5 - 9 beoordelingen
Beoordeling icoon9 mensen vonden deze informatie nuttig

In het kort:

  • PCOS staat voor polycysteus ovarium syndroom.
  • Bij PCOS ontstaan vochtblaasjes (cysten) in de eierstokken.
  • Mogelijke oorzaken zijn overgewicht en abnormale hormonale schommelingen.
  • PCOS is een erfelijke aandoening.
  • Veelvoorkomende symptomen van PCOS zijn een onregelmatige menstruatiecyclus, overbeharing, acne en verminderde vruchtbaarheid.
  • PCOS kan worden vastgesteld door middel van een echoscopie en door bloedonderzoek.
  • Wanneer PCOS onbehandeld blijft, kunnen er op de lange termijn risico’s aan verbonden zijn.
  • Er zijn verschillende behandelingen mogelijk bij PCOS als je zwanger wilt worden of als je (nog) niet zwanger wilt worden.

Wat is PCOS?

PCOS is de afkorting voor polycysteus ovarium syndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten) in de eierstok (ovarium) aanwezig zijn. PCOS komt voor bij vijf tot tien procent van alle vrouwen. 

Bij PCOS zijn de waarden van verschillende hormonen in het lichaam verhoogd of juist verlaagd. Hierdoor wordt het rijpingsproces van de eiblaasjes verstoord. Normaal gesproken groeien eicellen groeien in follikels, dit zijn kleine blaasjes met vocht op de eierstokken. Follikels horen te barsten tijdens de ovulatie en op te lossen in het lichaam. Wanneer een follikel niet openbarst maar doorgroeit, wordt het een cyste genoemd.

Bij PCOS barsten de follikels niet, waardoor een eisprong uitblijft en er meerdere cysten op de eierstokken ontstaan. Dit heeft (tijdelijke) onvruchtbaarheid en het vaker uitblijven van de menstruatie tot gevolg.  

PCOS is de afkorting voor polycysteus ovarium syndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten) in de eierstok (ovarium) aanwezig zijn. PCOS komt voor bij vijf tot tien procent van alle vrouwen. 

Bij PCOS zijn de waarden van verschillende hormonen in het lichaam verhoogd of juist verlaagd. Hierdoor wordt het rijpingsproces van de eiblaasjes verstoord. Normaal gesproken groeien eicellen groeien in follikels, dit zijn kleine blaasjes met vocht op de eierstokken. Follikels horen te barsten tijdens de ovulatie en op te lossen in het lichaam. Wanneer een follikel niet openbarst maar doorgroeit, wordt het een cyste genoemd.

Bij PCOS barsten de follikels niet, waardoor een eisprong uitblijft en er meerdere cysten op de eierstokken ontstaan. Dit heeft (tijdelijke) onvruchtbaarheid en het vaker uitblijven van de menstruatie tot gevolg.  

Symptomen van PCOS

Als je last van onderstaande klachten hebt, is er mogelijk sprake van PCOS:

  • Acne.
  • Gewichtstoename.
  • Overbeharing volgens een mannelijk patroon, zoals baardgroei.
  • Onregelmatige of geen menstruatiecyclus: de menstruatie komt niet of minder dan acht keer per jaar voor.

Bij PCOS is er sprake van een verhoogd testosterongehalte, waardoor symptomen zoals acne en overbeharing ontstaan. Het belangrijkste symptoom kun je helaas niet zelf ontdekken, namelijk de aanwezigheid van cysten op je eierstok(ken). Normaal gesproken heb je drie tot acht follikels per eierstok. Een arts kan via een echo vaststellen of er cysten (niet gebarsten follikels) op de eierstok(ken) aanwezig zijn. 

Als je last van onderstaande klachten hebt, is er mogelijk sprake van PCOS:

  • Acne.
  • Gewichtstoename.
  • Overbeharing volgens een mannelijk patroon, zoals baardgroei.
  • Onregelmatige of geen menstruatiecyclus: de menstruatie komt niet of minder dan acht keer per jaar voor.

Bij PCOS is er sprake van een verhoogd testosterongehalte, waardoor symptomen zoals acne en overbeharing ontstaan. Het belangrijkste symptoom kun je helaas niet zelf ontdekken, namelijk de aanwezigheid van cysten op je eierstok(ken). Normaal gesproken heb je drie tot acht follikels per eierstok. Een arts kan via een echo vaststellen of er cysten (niet gebarsten follikels) op de eierstok(ken) aanwezig zijn. 

Oorzaak van PCOS

De exacte oorzaak van PCOS is onbekend. Vaak is er een verhoogde waarde van de hormonen testosteron, insuline en LH (luteïniserend hormoon) en een verlaagde waarde van het FSH (follikel stimulerend hormoon).

Erfelijk en overgewicht

PCOS is erfelijk, maar komt in families met het erfelijke gen vaker voor dan in andere families met dit gen. Overgewicht speelt hierbij een belangrijke rol. Vrouwen die aanleg hebben voor PCOS, krijgen meer symptomen wanneer er ook sprake is van overgewicht. 

De exacte oorzaak van PCOS is onbekend. Vaak is er een verhoogde waarde van de hormonen testosteron, insuline en LH (luteïniserend hormoon) en een verlaagde waarde van het FSH (follikel stimulerend hormoon).

Erfelijk en overgewicht

PCOS is erfelijk, maar komt in families met het erfelijke gen vaker voor dan in andere families met dit gen. Overgewicht speelt hierbij een belangrijke rol. Vrouwen die aanleg hebben voor PCOS, krijgen meer symptomen wanneer er ook sprake is van overgewicht. 

Diagnose van PCOS

PCOS wordt door middel van bloedonderzoek en een echoscopie vastgesteld. Bij het bloedonderzoek worden de hormoonwaarden bekeken en met de echoscopie wordt er via een inwendige, vaginale echo gekeken of er cysten op de eierstokken te vinden zijn. 

Na het onderzoek wordt de diagnose PCOS gesteld op het moment dat je minstens twee van de drie symptomen hebt:

  • Een onregelmatige menstruatie of helemaal geen menstruatie.
  • Meer dan 12 blaasjes per eierstok.
  • Een verhoogd testosterongehalte met de bijbehorende fysieke kenmerken. 

PCOS wordt door middel van bloedonderzoek en een echoscopie vastgesteld. Bij het bloedonderzoek worden de hormoonwaarden bekeken en met de echoscopie wordt er via een inwendige, vaginale echo gekeken of er cysten op de eierstokken te vinden zijn. 

Na het onderzoek wordt de diagnose PCOS gesteld op het moment dat je minstens twee van de drie symptomen hebt:

  • Een onregelmatige menstruatie of helemaal geen menstruatie.
  • Meer dan 12 blaasjes per eierstok.
  • Een verhoogd testosterongehalte met de bijbehorende fysieke kenmerken. 

Risico’s van PCOS

Door de veranderde hormoonwaarden, zijn er verschillende risico’s als PCOS onbehandeld blijft:

  • Verminderde vruchtbaarheid doordat de blaasjes met eicellen niet barsten tijdens de ovulatie.
  • Suikerziekte (diabetes) doordat ruim de helft van de vrouwen met PCOS ook overgewicht hebben.
  • Hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en een verhoogd cholesterolgehalte vanwege overgewicht, een hoog testosterongehalte en suikerziekte.
  • Verhoogde kans op baarmoederkanker. Doordat het zwangerschapshormoon progesteron jarenlang niet wordt aangemaakt en het baarmoederslijmvlies jarenlang niet wordt afgestoten, kunnen er gezwellen in de baarmoeder ontstaan.

Door de veranderde hormoonwaarden, zijn er verschillende risico’s als PCOS onbehandeld blijft:

  • Verminderde vruchtbaarheid doordat de blaasjes met eicellen niet barsten tijdens de ovulatie.
  • Suikerziekte (diabetes) doordat ruim de helft van de vrouwen met PCOS ook overgewicht hebben.
  • Hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en een verhoogd cholesterolgehalte vanwege overgewicht, een hoog testosterongehalte en suikerziekte.
  • Verhoogde kans op baarmoederkanker. Doordat het zwangerschapshormoon progesteron jarenlang niet wordt aangemaakt en het baarmoederslijmvlies jarenlang niet wordt afgestoten, kunnen er gezwellen in de baarmoeder ontstaan.

Behandeling van PCOS

PCOS kan op meerdere manieren worden behandeld. Als je zwanger wilt worden zal er een andere behandeling nodig zijn dan wanneer je (op het moment) geen zwangerschapswens hebt. 

PCOS en zwanger worden

Er zijn meerdere behandelmogelijkheden die een kans op zwangerschap verhogen bij PCOS. De gebruikelijke volgorde waarin er wordt behandeld is:

  • Afvallen: vaak herstelt de menstruatiecyclus zich en treedt de eisprong weer vanzelf op. Als dit niet het geval is, kan medicatie nodig zijn. Bij medicatie geldt: hoe gezonder het lichaam, des te beter medicatie aanslaat. 
  • Ovulatie-inductie: het opwekken van de eisprong met hormonen die de eisprong stimuleren. De hormonen worden toegediend in de vorm van tabletten of injecties.
  • Intra-uteriene inseminatie (IUI): door het laboratorium behandelde zaadcellen worden direct boven in de baarmoeder ingebracht.
  • In-vitrofertilisatie (IVF): eicellen en zaadcellen worden samengebracht in het laboratorium en vervolgens in de baarmoeder geplaatst.
  • Elektrocoagulatie van de eierstokken (LEO): tijdens een kijkoperatie worden er een aantal kleine, oppervlakkige gaatjes in de eierstokken gebrand. Hierdoor verandert de aanmaak van de hormonen in de eierstokken en kan er een eisprong optreden. De kans op zwangerschap is bij deze behandeling lager dan bij de overige behandelingen.

PCOS kan op meerdere manieren worden behandeld. Als je zwanger wilt worden zal er een andere behandeling nodig zijn dan wanneer je (op het moment) geen zwangerschapswens hebt. 

PCOS en zwanger worden

Er zijn meerdere behandelmogelijkheden die een kans op zwangerschap verhogen bij PCOS. De gebruikelijke volgorde waarin er wordt behandeld is:

  • Afvallen: vaak herstelt de menstruatiecyclus zich en treedt de eisprong weer vanzelf op. Als dit niet het geval is, kan medicatie nodig zijn. Bij medicatie geldt: hoe gezonder het lichaam, des te beter medicatie aanslaat. 
  • Ovulatie-inductie: het opwekken van de eisprong met hormonen die de eisprong stimuleren. De hormonen worden toegediend in de vorm van tabletten of injecties.
  • Intra-uteriene inseminatie (IUI): door het laboratorium behandelde zaadcellen worden direct boven in de baarmoeder ingebracht.
  • In-vitrofertilisatie (IVF): eicellen en zaadcellen worden samengebracht in het laboratorium en vervolgens in de baarmoeder geplaatst.
  • Elektrocoagulatie van de eierstokken (LEO): tijdens een kijkoperatie worden er een aantal kleine, oppervlakkige gaatjes in de eierstokken gebrand. Hierdoor verandert de aanmaak van de hormonen in de eierstokken en kan er een eisprong optreden. De kans op zwangerschap is bij deze behandeling lager dan bij de overige behandelingen.

PCOS en (nog) niet zwanger willen worden

Om de kans op baarmoederkanker te verkleinen wanneer je (nog) niet zwanger wilt worden, kun je de pil of Mirena spiraal gebruiken als anticonceptiemiddel. Door de aanmaak van het zwangerschapshormoon progesteron in deze anticonceptiemiddelen, blijft het baarmoederslijmvlies dun zodat je minder kans hebt op baarmoederkanker.

Om de kans op baarmoederkanker te verkleinen wanneer je (nog) niet zwanger wilt worden, kun je de pil of Mirena spiraal gebruiken als anticonceptiemiddel. Door de aanmaak van het zwangerschapshormoon progesteron in deze anticonceptiemiddelen, blijft het baarmoederslijmvlies dun zodat je minder kans hebt op baarmoederkanker.

Wat kun je zelf doen bij PCOS?

Naast een passende behandeling bij jouw situatie, kun je ook zelf al actie ondernemen.

Afvallen

In het geval van overgewicht is afvallen de eerste stap om de kans op gezondheidsrisico’s te verminderen. Vaak herstelt de menstruatiecyclus zich dan ook vanzelf en verminderen de klachten.

PCOS dieet

Het risico op suikerziekte is bij PCOS erg groot, omdat PCOS vaak samen gaat met overgewicht. Een aangepast eetpatroon en voldoende dagelijkse beweging helpen om het insulinegehalte te verlagen en de insulinegevoeligheid te verbeteren. Lees verder op de pagina over diabetes type 2 voor hoe je dit het beste kunt doen.

Naast een passende behandeling bij jouw situatie, kun je ook zelf al actie ondernemen.

Afvallen

In het geval van overgewicht is afvallen de eerste stap om de kans op gezondheidsrisico’s te verminderen. Vaak herstelt de menstruatiecyclus zich dan ook vanzelf en verminderen de klachten.

PCOS dieet

Het risico op suikerziekte is bij PCOS erg groot, omdat PCOS vaak samen gaat met overgewicht. Een aangepast eetpatroon en voldoende dagelijkse beweging helpen om het insulinegehalte te verlagen en de insulinegevoeligheid te verbeteren. Lees verder op de pagina over diabetes type 2 voor hoe je dit het beste kunt doen.

Wanneer moet je naar de huisarts?

Herken je de klachten en vermoed je dat je PCOS hebt? Neem dan contact op met je huisarts. Daarnaast kun je ook je huisarts raadplegen op het moment dat je zwanger wilt worden of hulp nodig hebt bij het creëren van een gezondere levensstijl. De huisarts kan je dan doorverwijzen naar een diëtist.

Herken je de klachten en vermoed je dat je PCOS hebt? Neem dan contact op met je huisarts. Daarnaast kun je ook je huisarts raadplegen op het moment dat je zwanger wilt worden of hulp nodig hebt bij het creëren van een gezondere levensstijl. De huisarts kan je dan doorverwijzen naar een diëtist.

Meer weten over PCOS?

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

De informatie op deze pagina is gebaseerd op de volgende bronnen:

Pagina laatst aangepast op 15-03-2023

Auteur: Redactie Gezondheidsplein

Deze informatie is gecontroleerd door:

H. van Burik, Gepensioneerd arts
Drs. H. van Burik

Gepensioneerd arts

Vond je deze informatie nuttig?

5 uit 5 - 9 beoordelingen

Heeft deze informatie jou geholpen?

.
- Advertentie -
- Advertentie -