Inspanningsastma als component van astma uit zich meestal tijdens de eerste schooljaren bij kinderen. Inspanningsastma treedt op doordat bij de ademhaling water uit de luchtwegen verdampt. Dit is een natuurlijk proces (denk aan de wolkjes die je uitblaast als het koud is) maar bij astma zorgt het ervoor dat de luchtwegen afkoelen en nog belangrijker: uitdrogen.
Doordat de luchtwegen uitdrogen worden afweercellen in de longen geprikkeld om stofjes vrij te geven als histamine, leukotriënen en prostaglandine. Deze stoffen zorgen ervoor dat de luchtwegen verkrampen en slijmbekercellen worden geprikkeld om slijm aan te maken. Dat veroorzaakt de typische klachten van inspanningsastma, benauwdheid en hoesten. Inspanningsastma is vooral vervelend, kinderen met een slecht behandeld astma kunnen na inspanning tot 75% van hun longfunctie verliezen. Dat zorgt ervoor dat ze buitenspel komen te staan.
Er is geen eenduidige oorzaak aan te wijzen van inspanningsastma. Mogelijk speelt de doorbloeding van de luchtwegen en de aanmaak van stoffen als cortisol en adrenaline tijdens inspanning een rol (dit zijn stoffen die beschermen tegen inspanningsastma).
Wat we wel zeker weten is dat klimaatomstandigheden invloed hebben. Zo komt inspanningsastma vaker voor in relatief koude en droge klimaten. Verder heeft ongeveer 90% van de mensen met astma en 40% van de mensen met allergische rhinitis (hooikoorts) ook last van inspanningsastma. Ook opvallend is dat de aandoening bij jonge kinderen twee keer zo vaak voorkomt bij jongens als bij meisjes.