Hyperthyreoïdie (Snel werkende schildklier)

In het kort:

• Bij hyperthyreoïdie werkt de schildklier te snel, waardoor lichamelijke en geestelijke processen versnellen.
• Iemand met hyperthyreoïdie kan allerlei symptomen hebben, zoals hartkloppingen, zweten, een gejaagd gevoel en vermoeidheid.
• Veelvoorkomende oorzaken van hyperthyreoïdie zijn de ziekte van Graves en de ziekte van Plummer of Multinodale struma.
• De diagnose wordt gesteld met lichamelijk onderzoek en een bloedonderzoek.
• De behandeling van hyperthyreoïdie bestaat uit medicijnen, radioactief jodium en/of een operatie.

Hyperthyreoïdie is beter bekend als een te snel werkende of overactieve schildklier. Omdat je schildklier te snel werkt, wordt de hoeveelheid aan schildklierhormoon te hoog. Doordat de schildklierwaarden te hoog zijn, versnellen lichamelijke en geestelijke processen. Hyperthyreoïdie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Hoe ouder je bent, hoe hoger de kans dat je hyperthyreoïdie krijgt.

De twee meest voorkomende oorzaken van hyperthyreoïdie zijn:

• De ziekte van Graves. In ongeveer zeventig tot tachtig procent van de gevallen is dit de oorzaak van een te snel werkende schildklier. De ziekte van Graves is een zogenoemde auto-immuunziekte, waarbij het lichaam zelf antistoffen maakt die de schildklier stimuleren om extra schildklierhormonen aan te maken.
• De ziekte van Plummer of Multinodale struma. In ongeveer tien tot vijftien procent van de gevallen is dit de oorzaak. Bij deze ziekte ontstaan er in de schildklier goedaardige knobbels die veel schildklierhormonen maken. 

Als gevolg van een te snel werkende schildklier kun je last hebben van de volgende symptomen: 

• Hartkloppingen
• Beven
• Zweten
• Een gejaagd of geïrriteerd gevoel
• Vermoeidheid
• Diarree 
• Plotseling gewichtsverlies 
• Pijnlijke ogen 
• Verminderd zicht
• Verandering in je menstruatiepatroon 
• Huidklachten. Je huid kan warm en vochtig aanvoelen 
• Een opgezette schildklier

De tegenovergestelde schildklierziekte van hyperthyreoïdie is hypothyreoïdie, waarbij de schildklier juist te traag werkt. Bij deze schildklierziekte treden er symptomen op die het gevolg zijn van een te trage stofwisseling.

Omdat symptomen en verschijnselen van een snelle schildklier zoals bij hyperthyreoïdie vaak vaag zijn kunnen ze verward worden voor iets anders. Voor een arts kan het dus lastig zijn om op basis van de symptomen de diagnose hyperthyreoïdie te stellen.

De diagnose van hyperthyreoïdie kan worden gesteld door een combinatie van twee onderzoeken: lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek. Bij lichamelijk onderzoek bekijkt de huisarts je schildklier vanaf de buitenkant van je lichaam. Als je slikt, is de schildklier goed te zien en te voelen. De huisarts controleert onder andere de grootte en beweeglijkheid van de schildklier. Hij kan ook nog naar je schildklier luisteren. Je schildklier kan een ruisend geluid maken en dat kan weer duiden op een versnelde schildklier.

Met bloedonderzoek kan de arts zijn vermoedens bevestigen. In je bloed wordt de concentratie thyreoïdstimulerend hormoon (TSH) gemeten, een hormoon dat de schildklier stimuleert om schildklierhormoon te maken. Een te lage TSH-waarde duidt op hyperthyreoïdie. Doordat er te veel schildklierhormoon in het lichaam is, maakt de hypofyse (een hersenklier) namelijk te weinig TSH aan. 

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen subklinische hyperthyreoïdie en klinische hyperthyreoïdie. Iemand met subklinische hyperthyreoïdie heeft meestal (nog) geen ziekteverschijnselen, maar zonder behandeling kan deze overgaan in een te traag werkende schildklier en resulterende klinische hyperthyreoïdie. Als de hyperthyreoïdie niet behandeld wordt, kan deze leiden tot hartaandoeningen en verlies van spiermassa.

Lees op de website van Schildklier Organisatie Nederland (SON) meer over bloedonderzoek bij hyperthyreoïdie.

Bronnen: SON, NHG