Voorhoofdsholteontsteking (Sinusitis frontalis)

In je schedel zitten acht met lucht gevulde holtes. Deze holtes worden de bijholtes (sinussen) genoemd. De bijholtes zitten in paren aan beide kanten van je schedel:

• Voorhoofdsholtes. Deze zitten in je voorhoofd. Wanneer de voorhoofdsholtes ontstoken raken, is er sprake van een voorhoofdsholteontsteking.
• Zeefbeenholtes. Deze zitten tussen je ogen.
• Wiggebeenholtes. Deze zitten achter je ogen.
• Kaakholtes. Deze zitten onder je jukbeenderen, onder je ogen. Wanneer deze holtes ontstoken raken, noemen we dit een kaakholteontsteking.

De bijholtes zijn verbonden met je neus en keel, en bedekt met een slijmvlies. Wanneer het slijmvlies van een bijholte ontstoken raakt, is er sprake van een holteontsteking of bijholteontsteking. De medische term voor bijholteontsteking is sinusitis. Strikt gezien is een voorhoofdsholteontsteking (sinusitis frontalis) alleen een ontsteking in de voorhoofdsholtes, maar in de volksmond wordt een ontsteking in iedere bijholte voorhoofdsholteontsteking genoemd. Een ‘echte’ voorhoofdsholteontsteking is echter zeldzaam. Meestal gaat het om de kaakholtes die ontstoken zijn.

Pasgeborenen hebben geen sinussen en kunnen dus ook geen voorhoofdsholteontsteking hebben. Pas tussen het zesde en achtste jaar zijn er herkenbare frontale sinussen. Op volwassen leeftijd zijn alle sinussen volledig ontwikkeld. Eén tot vier procent van de mensen krijgt nooit voorhoofdsholten.

Een voorhoofdsholteontsteking begint met de typische symptomen van een verkoudheid, hoewel deze symptomen vaak wel heftiger zijn dan bij een normale neusverkoudheid, zijn je holtes in dit geval nog niet ontstoken:

• Loopneus of verstopte neus
• Niezen
• Gevoel van druk achter de ogen
• Hoesten
• Keelpijn
• Traanogen
• Lichte hoofdpijn

Bij een voorhoofdsholteontsteking gaan de holtes in het voorhoofd en rond de neus onsteken, in dat geval komen er na een paar dagen nog andere voorhoofdsholteontsteking symptomen bij:

• Hoofdpijn (soms zeer hevig) of een drukkend gevoel in je neus, op je voorhoofd en achter je ogen. Deze pijn wordt meestal erger als je voorover bukt.
• Groengeel snot. In het slijm kunnen sporen van bloed en pus zitten. Dit zie je wanneer je je neus snuit.
• Tijdelijk verlies van reukvermogen en smaak.
• Pijn in de bovenkaak, tanden en kiezen, voornamelijk bij kauwen.
• Slijm in de keel (postnasale drip).
• Duizeligheid.
• Vermoeidheid en een algeheel ziek gevoel.
• Vaak zit de ontsteking aan één kant van je gezicht. Aan de kant van de ontsteking kan je wat gaan zwellen.
• In sommige gevallen kan een voorhoofdsholteontsteking symptoom ook koorts zijn.

Symptomen bij kinderen

Bij je kind kunnen - naast een verstopte neus of loopneus - de volgende symptomen belangrijk zijn:

• Hoofdpijn
• Waterige ogen
• Drukkend gevoel onder of achter de ogen
• Dik en geelgroen neusslijm
• Pijn in de wangen
• Pijn bij het bukken
• Reukverlies
• Lichte koorts

Houdt de koorts langer dan vijf dagen aan? Neem dan contact op met je huisarts.

Voordat je voorhoofdsholteontsteking krijgt, heb je vaak eerst last van een verkoudheid. Dit wordt meestal veroorzaakt door een virus, en soms door een bacterie. Door je verkoudheid of door stoffen die een allergie opwekken (zoals pollen of huisstofmijt), produceert het slijmvlies veel slijm en zwelt het op. Door het opzwellende slijmvlies kan de verbinding van de bijholtes naar je keel dicht komen te zitten. De bijholten vullen zich dan met slijm. Hier kunnen ook virussen of bacteriën in zitten, die vervolgens een ontsteking veroorzaken. Roken kan de klachten verergeren.

Meestal gaat een voorhoofdsholteontsteking binnen tien dagen vanzelf over. Wel kun je daarna nog enkele weken lichte klachten blijven houden. Houden je klachten langer dan twee weken aan of heb je langer dan vijf dagen koorts? Neem dan contact op met je huisarts.

Hoe lang kan een voorhoofdsholteontsteking bij kinderen duren?

Een voorhoofdsholteontsteking kan bij kinderen drie weken duren. De symptomen zijn vaak vager dan bij volwassenen. Ook zijn de symptomen niet drie weken lang even heftig, maar nemen ze gedurende de tijd af. Vaak wordt een voorhoofdsholteontsteking bij kinderen ook wel gezien als het uit de hand lopen van een verkoudheid. 

Als de klachten langer dan zes weken duren kan het zijn dat er sprake is van chronische bijholteontsteking. In het geval van chronische bijholteontsteking wordt je kind doorverwezen naar de KNO-arts.

We spreken van een chronische voorhoofdsholteontsteking als deze langer dan acht weken aanhoudt of meer dan vier keer per jaar langer dan tien dagen per keer terugkomt. De oorzaak van een chronische voorhoofdsholteontsteking is soms moeilijk te achterhalen, waardoor behandelen lastig is. Vaak is de oorzaak van een chronische voorhoofdsholteontsteking een allergie. Ook mensen met COPD kunnen vaker last hebben van een chronische voorhoofdsholteontsteking. Soms is een operatie nodig om een chronische voorhoofdsholteontsteking te behandelen.

Wanneer iemand met een voorhoofdsholteontsteking niest of hoest, worden de bacteriën en virussen verspreid via waterdruppeltjes. Ze zweven even rond in de lucht en kunnen terechtkomen in de mond of neus van de mensen om je heen. Ook kunnen deze ziekteverwekkers worden verspreid via bijvoorbeeld een deurklink. Gelukkig wordt niet iedereen meteen ziek. Bij een besmetting ontstaat vaak eerst een verkoudheid. Bij een enkele persoon gaat deze verkoudheid over in een voorhoofdsholteontsteking.

Het is meestal niet nodig een voorhoofdsholteontsteking te behandelen. Een voorhoofdsholteontsteking gaat vaak vanzelf over. Meestal zijn de klachten na zeven dagen tot drie weken verdwenen. Heb je heel erg veel last, dan kun je de symptomen bestrijden met paracetamol en een zoutwateroplossing. Meer tips? Lees dan verder. 

Behandeling bij kinderen

Voor de behandeling van een voorhoofdsholteontsteking zal de huisarts neusdruppels of paracetamol adviseren voor je kind. Andere adviezen voor het geval je kind last heeft van voorhoofdsholteontsteking:

• Laat jonge kinderen niet stomen om de kans op verbranding te voorkomen.
• Gebruik geen menthol bij kinderen jonger dan 2 jaar.
• Je mag kant-en-klare zoutoplossingen gebruiken bij baby’s en kinderen jonger dan 2 jaar.
• Geef zelfgemaakte zoutoplossingen alleen aan kinderen vanaf 6 jaar.

Voorhoofdsholteontsteking bestrijden met antibiotica is niet nodig bij beginnende klachten. Bij ernstige, aanhoudende klachten kan antibiotica soms nodig zijn. Dit helpt alleen wanneer de voorhoofdsholteontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie. Dit is in driekwart van de gevallen. Huisartsen zijn terughoudend met het geven van antibiotica, omdat je lichaam de bacterie meestal zelf goed kan bestrijden. Bij een chronische voorhoofdsholteontsteking helpt een korte antibioticakuur vaak onvoldoende. Daarom kiest een arts soms voor antibiotica gedurende meerdere weken.

Ga naar de huisarts als je:

• langer dan twee weken klachten hebt
• langer dan vijf dagen koorts hebt
• merkt dat de koorts plotseling terugkeert na een aantal koortsvrije dagen
• zo ziek bent dat je niet meer kunt doen

Wanneer je klachten - ondanks de behandeling van de huisarts - langer aanhouden dan zes weken, heb je een chronische neusbijholteontsteking. Je kunt dan worden doorverwezen naar de Keel-Neus-Oorarts (ook wel KNO-arts).

Bij een kind kun je het beste contact opnemen met de huisarts als de verkoudheidsverschijnselen langer dan tien dagen aanwezig zijn, of als de klachten verergeren. Bij kinderen is de kans dat de infectie zich naar de oogleden of wang verspreidt groter. Het is daarom van belang dat het verloop goed in de gaten gehouden wordt. Als je vermoedt dat de voorhoofdsholteontsteking bij je kind chronisch is, neem dan sowieso contact op met de huisarts.

Je kunt zelf een aantal dingen doen om de klachten te verlichten of het herstel wat te versnellen. Het is belangrijk om de druk in de voorhoofdsholte te verminderen. Dit kan door het overtollige slijm af te voeren en de zwelling van de neusslijmvliezen tegen te gaan. Handelingen die hieraan kunnen bijdragen, zijn:

• Stomen. Gebruik bij stomen alleen maar water. Toevoegen van kamille of menthol prikkelt de toch al geïrriteerde slijmvliezen alleen maar meer. Stomen kan helpen het slijm iets te verdunnen en verlicht zo de klachten. Stomen bevordert het herstel niet. Pas op met kleine kinderen. Als de emmer of pan met heet water omvalt, kunnen ernstige brandwonden ontstaan.
• Spoelen, druppelen of sprayen met een zoutoplossing. Gebruik hiervoor een afgestreken theelepel keukenzout in een glas water. Neusspoelen of -druppelen met zout water houdt de ‘inwendige neus’ schoon en voorkomt korstjes en infecties. Dit draagt bij aan het herstel. Speciale neusdouches of spuitjes zijn bij de drogist of apotheek verkrijgbaar.
  Gebruik bij kleine kinderen voorbereide zoutoplossingen.
• Druppelen of sprayen met xylometazoline. Xylometazoline vermindert zwelling van de slijmvliezen. Bij de drogist of apotheek zijn speciale druppels en sprays te verkrijgen die je kunt gebruiken. Deze verminderen klachten en versnellen het herstel. Je mag ze echter niet langer dan een week gebruiken.
• Pijnstillers nemen. Je kunt paracetamol nemen tegen de pijn. Paracetamol vermindert tijdelijk de pijn, maar bevordert niet het herstel. Een sterkere pijnstiller is meestal niet nodig en verhoogt bovendien de kans op bijwerkingen. Mocht een paracetamol te weinig resultaat geven, dan kun je overstappen op bijvoorbeeld ibuprofen of diclofenac.
• Stop met roken. De rook die je inademt irriteert de slijmvliezen in je neus en holtes. Daarnaast genees je minder snel als je rookt. Het is dus verstandig om in ieder geval, als je voorhoofdsholteontsteking hebt, te stoppen met roken.

Natuurlijk geldt altijd: beter voorkomen dan genezen. Een voorhoofdsholteontsteking kun je echter nooit volledig voorkomen. De ziekteverwekkers voor deze aandoening komen namelijk erg veel voor. Gelukkig kun je wel de kans op een nieuwe besmetting verkleinen. Enkele tips:

• Nies en hoest altijd in je elleboog. Zo komen minder bacteriën en virussen in de lucht terecht.
• Was regelmatig je handen om besmetting via een deurklink of leuning te voorkomen.
• Eet gevarieerd en gezond voor een goede weerstand.
• Neem voldoende ontspanning en rust.