Antisociale persoonlijkheidsstoornis

Geschat wordt dat tot 3% van de Nederlandse bevolking lijdt aan een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Dit zijn vooral mannen. Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis hebben moeite met normen en waarden en minachten de rechten van anderen. Dit komt voort uit een gebrek aan inlevingsvermogen in andere personen. Antisociale persoonlijkheidsstoornis wordt soms gezien als synoniem van psychopathie. 

Het gedrag van iemand met een antisociale persoonlijkheidsstoornis is doorgaans onverantwoordelijk waardoor het behouden van een baan en het onderhouden van relaties lastig is. Ze buiten mensen in hun omgeving vaak uit en behandelen ze op een agressieve manier. Daarnaast zijn alcohol- en drugsverslavingen veel voorkomend. Een deel van de personen met deze persoonlijkheidsstoornis belandt uiteindelijk in de gevangenis of een TBS-kliniek. Sommigen zijn echter juist succesvol in de maatschappij doordat zij makkelijker ‘harde’ beslissingen kunnen nemen.

Wil je meer informatie over de verschillende persoonlijkheidsstoornissen? Lees meer over persoonlijkheidsstoornissen op solvo.nl.

De oorzaak van een antisociale persoonlijkheidsstoornis is niet geheel duidelijk. Waarschijnlijk heeft een mix van genetische, omgevings-, biologische en psychologische factoren te maken met het ontwikkelen van deze persoonlijkheidsstoornis. Onderzoek wijst uit dat er vaak sprake is van een erfelijke hersenafwijking waardoor er een aanleg is voor het ontwikkelen van deze stoornis. Echter betekent deze erfelijke afwijking niet dat iemand per definitie een persoonlijkheidsstoornis ontwikkelt.

Vaak zijn er andere factoren in de omgeving die ervoor zorgen dat iemand met aanleg ook daadwerkelijk de stoornis ontwikkelt. Opgroeien in armoede en het hebben van ‘foute’ vrienden zijn hierbij van invloed. Een antisociale persoonlijkheidsstoornis ontstaat al in de jeugd en komt rond de puberteit tot uiting. Vaak gaat het dan om kinderen die moeilijk opvoedbaar zijn. Het ontbreken van duidelijke regels, inconsequentie, lijfelijke straffen en het ontbreken van liefde worden hierbij vaak gezien.

De symptomen van een antisociale persoonlijkheidsstoornis zijn:

• Vaak liegen
• Ruzie maken
• Impulsief gedrag
• Prikkelbaar
• Agressief en gewelddadig
• Gebrekkig geweten, bijvoorbeeld geen schuldgevoelens als ze een ander gekwetst, mishandeld of bedrogen hebben.
• Onverantwoordelijk gedrag, bijvoorbeeld de wet overtreden.

De diagnose antisociale persoonlijkheidsstoornis wordt gesteld aan de hand van de door de DSM 4 opgestelde criteria. DSM staat voor Diagnostic and Statistical Manual of mental disorders en is een Amerikaans handboek die de meeste landen als standaard zien bij de diagnostiek van psychische stoornissen. Voldoet men aan tenminste drie van de zeven criteria dan volgt een diagnose.

De 7 criteria volgens de DSM 4 zijn:

• De persoon is niet in staat zich te conformeren aan de maatschappelijke norm dat men zich aan de wet moet houden, dit blijkt uit herhalingen en eventuele arrestaties.
• De persoon handelt oneerlijk, zoals blijkt uit herhaaldelijk liegen, gebruikt valse namen of bezwendelt anderen ten behoeve van eigen voordeel of plezier.
• Is impulsief of kan niet vooruitplannen.
• Prikkelbaarheid en agressiviteit leiden tot vechtpartijen of geweldpleging.
• Vertoont roekeloze onverschilligheid voor de veiligheid van zichzelf of anderen.
• Er is sprake van constante onverantwoordelijkheid, zoals het niet in staat zijn geregeld werk te behouden of financiële verplichtingen na te komen.
• Het ontbreken van spijtgevoelens, zoals blijkt uit de ongevoeligheid voor of het rationaliseren van het feit anderen gekwetst, mishandeld of bestolen te hebben.

Voor een diagnose dient men tenminste 18 jaar oud te zijn, al symptomen te vertonen van voor het vijftiende levensjaar en komen de antisociale gedragingen niet alleen tot uiting wanneer de persoon zich in een psychose en of manische periode bevindt.

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:

• PsyQ
• Lentis
• Trimbos Instituut
• GGZ