Narcolepsie

Narcolepsie is een slaap- en waakstoornis, waar bij je ’s nachts zeer regelmatig wakker wordt. Hierdoor voel je je overdag vaak slaperig en duf. Verder kenmerkt de ‘slaapziekte’ narcolepsie zich door slaapaanvallen; je kan plotseling in slaap vallen. Deze aanvallen kunnen zich voordoen als er weinig afleiding is, bijvoorbeeld na maaltijden of als je in een voertuig reist. Soms is er geen aanwijsbare oorzaak voor de slaapaanvallen. Vanwege deze slaapaanvallen is het voor narcolepsiepatiënten alleen toegestaan om te autorijden als zij medische gekeurd zijn.   

Naar schatting zijn er in Nederland zo’n 6.000 narcolepsiepatiënten. Vaak begint narcolepsie al op jonge leeftijd, maar wordt de diagnose pas op latere leeftijd gesteld. Hierdoor duurt het meestal jaren voordat met de behandeling kan worden begonnen. 

De ‘slaapziekte’ narcolepsie is een hersenaandoening waarvan de precieze oorzaak nog onbekend is. Wel is duidelijk dat de hersenen van patiënten met narcolepsie minder van een bepaald eiwit – hypocretine- produceren. Verder lijkt het erop dat narcolepsie een auto-immuunziekte is, waarbij je lichaam de hersencellen die dit eiwit produceren, aanvalt en kapot maakt. In bepaalde families komt narcolepsie vaker voor, wat inhoudt dat het erfelijk kan zijn.

Kenmerkende symptomen voor narcolepsie zijn slaperigheid en slaapaanvallen overdag. De aanvallen duren meestal ongeveer 15 minuten, maar kunnen ook langer duren. 

Andere symptomen van narcolepsie zijn:

• Kataplexie. Hierbij verslappen je spieren plotseling, maar je blijft wel bij bewustzijn. Dit gebeurt vaak bij emoties.
• Hallucinaties. Deze komen vaak voor tijdens het in slaap vallen of het wakker worden.
• Slaapverlamming. Hierbij kun je je niet bewegen als je in slaap valt of als je wakker wordt.
• Frequent verstoorde nachtrust.
• Automatisch gedrag. De dingen die je doet gaan automatisch, maar kloppen vaak niet, bijvoorbeeld bij de verkeerde bushalte uitstappen.
• Concentratie- en geheugenproblemen.
• Overgewicht. Uit onderzoek blijkt dat de helft van de narcolepsiepatiënten aan het begin van hun ziekte met overgewicht kampt. 
• Angst en depressie. 
• (Over)vermoeidheid.

Overigens verschillen de symptomen per persoon. Zo kan de een wel last hebben van kataplexie, terwijl de ander hier geen last van heeft. Iedere narcolepsiepatiënten heeft zijn eigen unieke combinatie aan symptomen en klachten. 

Het stellen van de diagnose narcolepsie gebeurt door een neuroloog of bij een zogenaamd slaapcentrum. De ene keer is dit gemakkelijker dan de andere keer. Als je bijvoorbeeld last hebt van kataplexie en slaapaanvallen, dan kunnen deze klachten al duidelijk genoeg zijn om op basis daarvan de diagnose narcolepsie te stellen. Meestal wordt nog wel aanvullend onderzoek uitgevoerd, zoals een kleinschalig slaaponderzoek en een ruggenprik. Met behulp van een ruggenprik kan de hoeveelheid hypocretine (bepaald eiwit) in het ruggenmerg bepaald worden. 

Zijn de symptomen die op narcolepsie kunnen wijzen minder duidelijk, dan is om de diagnose te kunnen stellen uitgebreid slaaponderzoek en een ruggenprik nodig. Een uitgebreid slaaponderzoek bestaat uit de volgende onderdelen: 

• Polysomnografie: hiermee wordt geprobeerd een beeld te schetsen van je ‘nachtslaap’. 
• Multipele slaaplatentietest (MSLT): hierbij wordt gemeten hoelang het duurt voordat je in slaap valt en of er een REM-slaap, ook wel droomslaap genoemd, optreedt. Bij deze test krijg je 4 à 5 keer twintig minuten de tijd om in slaap te vallen. 
• Actigrafie: bij deze test wordt je normale slaappatroon onder de loep genomen. Hiervoor moet je twee weken lang een horloge dragen. Dit horloge meet de mate van activiteit. Aan de hand van de resultaten kun je zien wanneer iemand slaapt (inactief) en wakker is (actief). 

Laatst bijgewerkt op 26 maart 2012