Hyperacusis (Gevoelig voor geluid)

In het kort:

• Bij hyperacusis ervaart iemand alledaagse geluiden zoals fluitende vogels als extreem hard.
• Door de overgevoeligheid voor geluid kunnen ook mentale klachten optreden, in ernstige gevallen zelfs depressiviteit. 
• Hyperacusis is niet hetzelfde als misofonie en tinnitus. 
• Mogelijk oorzaken van hyperacusis zijn bijvoorbeeld gehoorbeschadiging, hersenbeschadiging en whiplash. 
• Gehoorbescherming werkt bij hyperacusis vaak averechts, een gehoortoestel kan soms wel helpen. 

Bij hyperacusis ben je overgevoelig voor alledaagse geluiden. Fluitende vogels, de ruisende wind, het ritselen van een krant of een kletterend kopje worden standaard als te harde geluiden ervaren. Hyperacusis komt uit het Grieks en betekent letterlijk ‘ik hoor te veel’. Naar schatting heeft drie procent van de Nederlandse bevolking hyperacusis. In de meeste gevallen is de aandoening chronisch.

Hyperacusis, misofonie en tinnitus

Hyperacusis is iets anders dan misofonie of tinnitus. Alle drie de aandoeningen zijn vormen van geluidsintolerantie. Bij tinnitus is er echter sprake van een geluid dat anderen niet kunnen horen, bij de andere aandoeningen is er wel degelijk een geluidsbron. Verder gaat het bij misofonie vaak om een specifiek geluid, zoals kauwen of smakken, terwijl bij hyperacusis meerdere, algemenere geluiden als storend worden ervaren.

Overigens komen de aandoeningen soms wel gezamenlijk voor. Hyperacusis komt in het algemeen vaak voor in combinatie met andere (gehoor)aandoeningen. Denk hierbij naast misofonie en tinnitus ook aan slechthorendheid, migraine en de ziekte van Ménière.

Het belangrijkste symptoom van hyperacusis is dat iemand gevoelig voor geluid is. Het betreft hierbij vooral mentale klachten, zoals extreme irritatie en frustratie. Soms kunnen geluiden ook als fysiek pijnlijk worden ervaren, ondanks dat het gehoor intact is. Mensen met overgevoeligheid voor geluid stuiten vaak op onbegrip. Soms leidt dit tot het vermijden van bepaalde sociale situaties en mogelijk tot sociaal isolement. In extremere gevallen van hyperacusis kan depressie of andere psychische problematiek optreden.

Iedereen heeft een bepaalde grens vanaf wanneer geluid pijnlijk wordt. Dit noemt men de geluidtolerantiegrens. Denk aan een alarm dat plotseling afgaat; je ziet mensen dan vaak direct de oren afschermen met hun handen. Bij mensen met hyperacusis is de geluidstolerantiegrens gedaald. De normaalste geluiden worden hierdoor ondraaglijk. Verder speelt het zogenoemde ‘dynamisch bereik’ een rol: de mate waarin je oren zich aanpassen aan verschillende geluidssterktes. Bij hyperacusis is het dynamisch bereik beperkt, waardoor veranderingen in geluid langzamer verwerkt worden. Geluiden komen dan ongedempt, te luid of te scherp binnen.

De exacte oorzaak of aanleiding van hyperacusis is vaak lastig te achterhalen. Mogelijke oorzaken zijn bijvoorbeeld:

• Gehoorbeschadiging
• Lawaaitrauma, bijvoorbeeld te dichtbij vuurwerk staan
• Bijwerkingen van medicijnen (met name oordruppels)
• Ooroperaties
• Hersenbeschadiging door bijvoorbeeld een hersenbloeding
• Whiplash
• Stress

Bekijk een uitgebreid overzicht van oorzaken van hyperacusis op de website van Stichting Hoormij.