Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

Syndroom van Raynaud (Fenomeen van Raynaud, Ziekte van Raynaud)

Goedgekeurt icoonInformatie goedgekeurd door Drs. Z. Bodalal
4.6 uit 5 - 19 beoordelingen
Beoordeling icoon18 mensen vonden deze informatie nuttig

In het kort:

  • Bij het syndroom van Raynaud zijn vingers en/of tenen niet goed doorbloed waardoor ze verkleuren van wit naar blauwpaars en rood.
  • De klachten duren niet lang, maar kunnen erg pijnlijk zijn.
  • Er zijn twee vormen van het syndroom van Raynaud, afhankelijk van de oorzaak: een primaire en een secundaire vorm.
  • Een aanval kan onder andere ontstaan door een snelle overgang van warm naar koud, het aanraken van een koud voorwerp of heftige emoties.
  • Kleed je warm aan, voorkom kou aan je handen en voeten, en vermijd stress om een aanval te voorkomen.

Wat is het syndroom van Raynaud?

Bij het syndroom van Raynaud, ook wel het fenomeen van Raynaud of de ziekte van Raynaud genoemd, verkleuren de vingers en tenen van wit naar blauwpaars en daarna naar erg rood. Dit fenomeen wordt ook wel het tricolor-fenomeen (driekleurenfenomeen) genoemd, naar de drie kleuren van de Franse vlag. Tijdens het verkleuren kunnen je handen en voeten koud aanvoelen en het gevoel verminderd zijn. De klachten duren niet lang, maar kunnen erg pijn doen. 

Het syndroom van Raynaud komt bij veel mensen voor en uit zich meestal voor het eerst in of net na de puberteit. De aandoening komt vooral voor bij vrouwen. 

Is het syndroom van Raynaud gevaarlijk?

Sommige mensen ervaren erg veel pijn door de bloedvatvernauwing, wat problemen kan geven bij dagelijkse bezigheden. Toch is het syndroom van Raynaud niet gevaarlijk; aangedane vingers en tenen sterven niet af.

Bij het syndroom van Raynaud, ook wel het fenomeen van Raynaud of de ziekte van Raynaud genoemd, verkleuren de vingers en tenen van wit naar blauwpaars en daarna naar erg rood. Dit fenomeen wordt ook wel het tricolor-fenomeen (driekleurenfenomeen) genoemd, naar de drie kleuren van de Franse vlag. Tijdens het verkleuren kunnen je handen en voeten koud aanvoelen en het gevoel verminderd zijn. De klachten duren niet lang, maar kunnen erg pijn doen. 

Het syndroom van Raynaud komt bij veel mensen voor en uit zich meestal voor het eerst in of net na de puberteit. De aandoening komt vooral voor bij vrouwen. 

Is het syndroom van Raynaud gevaarlijk?

Sommige mensen ervaren erg veel pijn door de bloedvatvernauwing, wat problemen kan geven bij dagelijkse bezigheden. Toch is het syndroom van Raynaud niet gevaarlijk; aangedane vingers en tenen sterven niet af.

Oorzaak van het syndroom van Raynaud

Bij het syndroom van Raynaud verkrampen tijdelijk de spiertjes in de wand van de kleine slagaders. Hierdoor vernauwen de kleine slagaders, waardoor de aanvoer van bloed naar de achtergelegen weefsels afneemt. Dit zijn vooral de kleine bloedvaten in de uitstekende lichaamsdelen zoals vingers en tenen.

Een aanval van het syndroom van Raynaud (zowel de primaire als secundaire vorm) kan worden uitgelokt door prikkels van buitenaf of van binnenuit:

  • Een snelle overgang van warm naar koud
  • Het aanraken van een koud voorwerp
  • Heftige emoties zoals angst, verdriet of woede
  • Werken met trillende voorwerpen (bijvoorbeeld boormachines en kettingzagen)
  • Het aanslaan van toetsen (bijvoorbeeld typen of pianospelen)

Bij het syndroom van Raynaud verkrampen tijdelijk de spiertjes in de wand van de kleine slagaders. Hierdoor vernauwen de kleine slagaders, waardoor de aanvoer van bloed naar de achtergelegen weefsels afneemt. Dit zijn vooral de kleine bloedvaten in de uitstekende lichaamsdelen zoals vingers en tenen.

Een aanval van het syndroom van Raynaud (zowel de primaire als secundaire vorm) kan worden uitgelokt door prikkels van buitenaf of van binnenuit:

  • Een snelle overgang van warm naar koud
  • Het aanraken van een koud voorwerp
  • Heftige emoties zoals angst, verdriet of woede
  • Werken met trillende voorwerpen (bijvoorbeeld boormachines en kettingzagen)
  • Het aanslaan van toetsen (bijvoorbeeld typen of pianospelen)

Vormen van Raynaud

Het syndroom van Raynaud komt voor in twee vormen: de primaire en secundaire vorm. De meeste mensen hebben last van de primaire vorm.

Primaire (eerste) vorm

De primaire vorm staat op zichzelf en ontstaat niet als gevolg van een andere ziekte. Daarom wordt het ook wel de ziekte van Raynaud genoemd. Het is geen ernstig ziektebeeld en kan vanzelf verminderen als je ouder wordt. De vaatkrampen en verkleuringen treden hierbij meestal tegelijk bij beide handen op. Ook kun je klachten ervaren aan je tenen of aan het puntje van je neus.

Secundaire vorm

De secundaire vorm heeft wel een andere onderliggende oorzaak. Dit kan bijvoorbeeld een andere aandoening zijn. Enkele voorbeelden van oorzaken van de secundaire vorm van het syndroom van Raynaud zijn:

Het verschil met de primaire vorm is dat bij de secundaire vorm de klachten niet tegelijk aan beide handen of voeten optreden. Daarnaast ontstaat het vaak pas op latere leeftijd. Bovendien kun je klachten ervaren aan je duim, terwijl bij de primaire vorm alleen de vier vingers verkleuren.

Het syndroom van Raynaud komt voor in twee vormen: de primaire en secundaire vorm. De meeste mensen hebben last van de primaire vorm.

Primaire (eerste) vorm

De primaire vorm staat op zichzelf en ontstaat niet als gevolg van een andere ziekte. Daarom wordt het ook wel de ziekte van Raynaud genoemd. Het is geen ernstig ziektebeeld en kan vanzelf verminderen als je ouder wordt. De vaatkrampen en verkleuringen treden hierbij meestal tegelijk bij beide handen op. Ook kun je klachten ervaren aan je tenen of aan het puntje van je neus.

Secundaire vorm

De secundaire vorm heeft wel een andere onderliggende oorzaak. Dit kan bijvoorbeeld een andere aandoening zijn. Enkele voorbeelden van oorzaken van de secundaire vorm van het syndroom van Raynaud zijn:

Het verschil met de primaire vorm is dat bij de secundaire vorm de klachten niet tegelijk aan beide handen of voeten optreden. Daarnaast ontstaat het vaak pas op latere leeftijd. Bovendien kun je klachten ervaren aan je duim, terwijl bij de primaire vorm alleen de vier vingers verkleuren.

Symptomen van het syndroom van Raynaud

De voornaamste klachten bij een aanval van het syndroom van Raynaud zijn:

  • Het driekleurenfenomeen in vingers en/of tenen
  • Koude vingers en/of tenen
  • Verminderd gevoel in vingers en/of tenen
  • Vaak heftige pijn in vingers en/of tenen
  • Tintelingen en zwelling van de vingers en/of tenen tijdens de herstelfase (rood)
  • Gevoel van dode vingers en/of tenen

Meestal beperken deze klachten zich tot handen en voeten, maar soms komen ze ook voor op andere plekken, zoals het puntje van de neus, de oren, lippen en tong. Klachten houden vaak 5-30 minuten aan.

De secundaire vorm van het syndroom van Raynaud brengt meer problemen met zich mee. Ontstekingen aan de bloedvaten van de vingers of tenen komen voor. Dit kan soms leiden tot het ontstaan van een bloedprop, waardoor pijnlijke zweren kunnen ontstaan of zelfs weefsel kan afsterven. Het is verstandig om bij deze klachten de huisarts te raadplegen. Hij of zij kan vaak advies geven hoe je het beste met deze kwaal om kunt gaan en een aanval kunt voorkomen.

Syndroom van Raynaud of wintertenen en -handen?

Koude handen en voeten, en van kleur veranderende vingers en tenen bij lage omgevingstemperaturen zijn overeenkomstige symptomen van het syndroom van Raynaud en wintertenen en -handen. Hoewel bij beide aandoeningen de haarvaten niet goed functioneren, zijn er een aantal verschillen in klachten aan te wijzen.

  • Bij winterhanden en -tenen ontstaan rode vlekken op de huid van vingers en tenen, en kunnen deze opzwellen. Bij het syndroom van Raynaud worden tenen of vingers wit, daarna blauw en uiteindelijk rood.
  • Bij wintertenen en -handen ervaar je naast pijn ook jeuk en een branderig gevoel. Bij het syndroom van Raynaud zijn dit voornamelijk tintelingen en een pijnlijk, gloeiend gevoel. 

Wil je weten van welke aandoening je last hebt? Ga dan naar de symptomencheckers van de twee aandoeningen.

Ga naar de symptomenchecker van winterhanden- en tenen

Ga naar de symptomenchecker van het syndroom van Raynaud

De voornaamste klachten bij een aanval van het syndroom van Raynaud zijn:

  • Het driekleurenfenomeen in vingers en/of tenen
  • Koude vingers en/of tenen
  • Verminderd gevoel in vingers en/of tenen
  • Vaak heftige pijn in vingers en/of tenen
  • Tintelingen en zwelling van de vingers en/of tenen tijdens de herstelfase (rood)
  • Gevoel van dode vingers en/of tenen

Meestal beperken deze klachten zich tot handen en voeten, maar soms komen ze ook voor op andere plekken, zoals het puntje van de neus, de oren, lippen en tong. Klachten houden vaak 5-30 minuten aan.

De secundaire vorm van het syndroom van Raynaud brengt meer problemen met zich mee. Ontstekingen aan de bloedvaten van de vingers of tenen komen voor. Dit kan soms leiden tot het ontstaan van een bloedprop, waardoor pijnlijke zweren kunnen ontstaan of zelfs weefsel kan afsterven. Het is verstandig om bij deze klachten de huisarts te raadplegen. Hij of zij kan vaak advies geven hoe je het beste met deze kwaal om kunt gaan en een aanval kunt voorkomen.

Syndroom van Raynaud of wintertenen en -handen?

Koude handen en voeten, en van kleur veranderende vingers en tenen bij lage omgevingstemperaturen zijn overeenkomstige symptomen van het syndroom van Raynaud en wintertenen en -handen. Hoewel bij beide aandoeningen de haarvaten niet goed functioneren, zijn er een aantal verschillen in klachten aan te wijzen.

  • Bij winterhanden en -tenen ontstaan rode vlekken op de huid van vingers en tenen, en kunnen deze opzwellen. Bij het syndroom van Raynaud worden tenen of vingers wit, daarna blauw en uiteindelijk rood.
  • Bij wintertenen en -handen ervaar je naast pijn ook jeuk en een branderig gevoel. Bij het syndroom van Raynaud zijn dit voornamelijk tintelingen en een pijnlijk, gloeiend gevoel. 

Wil je weten van welke aandoening je last hebt? Ga dan naar de symptomencheckers van de twee aandoeningen.

Ga naar de symptomenchecker van winterhanden- en tenen

Ga naar de symptomenchecker van het syndroom van Raynaud

Testen of je last hebt van het syndroom van Raynaud

Om de diagnose te stellen zal je huisarts eerst vragen welke klachten je hebt en hoe deze zijn begonnen. Daarna zal hij of zij je hand afkoelen, om te zien hoe je handen reageren op kou. Ook worden soms haarvaten (heel kleine bloedvaatjes) in het nagelbed van de vingers onderzocht. Omdat het syndroom van Raynaud kan ontstaan als gevolg van een andere aandoening, wordt vaak nog urineonderzoek gedaan voor uitsluitsel.

Om de diagnose te stellen zal je huisarts eerst vragen welke klachten je hebt en hoe deze zijn begonnen. Daarna zal hij of zij je hand afkoelen, om te zien hoe je handen reageren op kou. Ook worden soms haarvaten (heel kleine bloedvaatjes) in het nagelbed van de vingers onderzocht. Omdat het syndroom van Raynaud kan ontstaan als gevolg van een andere aandoening, wordt vaak nog urineonderzoek gedaan voor uitsluitsel.

Behandeling van syndroom van Raynaud

Meestal is een behandeling van het syndroom van Raynaud niet nodig. Soms worden bij aanhoudende klachten vaatverwijdende medicijnen of zalf voorgeschreven. Daarnaast hebben sommige mensen baat bij een bindweefselmassage. Hierdoor verbetert de doorbloeding en ontspannen bloedvaten. Je kunt hiervoor terecht bij een fysiotherapeut of bij een praktijk voor bindweefselmassages.

In zeer ernstige gevallen kan een arts besluiten om bepaalde zenuwbanen die naar de bloedvaten lopen tijdelijk of permanent te onderbreken met een injectie of een operatie (sympathectomie). Hierdoor kan de verkramping van de bloedvaten niet meer optreden. Let op: zo’n ingreep kan bijwerkingen geven, bespreek dit daarom eerst goed met de behandelend arts. Bij de secundaire vorm van het fenomeen van Raynaud is de aanpak van een eventueel onderliggende ziekte belangrijk. Bij een goede behandeling verminderen dan ook de klachten van het syndroom van Raynaud.

Meestal is een behandeling van het syndroom van Raynaud niet nodig. Soms worden bij aanhoudende klachten vaatverwijdende medicijnen of zalf voorgeschreven. Daarnaast hebben sommige mensen baat bij een bindweefselmassage. Hierdoor verbetert de doorbloeding en ontspannen bloedvaten. Je kunt hiervoor terecht bij een fysiotherapeut of bij een praktijk voor bindweefselmassages.

In zeer ernstige gevallen kan een arts besluiten om bepaalde zenuwbanen die naar de bloedvaten lopen tijdelijk of permanent te onderbreken met een injectie of een operatie (sympathectomie). Hierdoor kan de verkramping van de bloedvaten niet meer optreden. Let op: zo’n ingreep kan bijwerkingen geven, bespreek dit daarom eerst goed met de behandelend arts. Bij de secundaire vorm van het fenomeen van Raynaud is de aanpak van een eventueel onderliggende ziekte belangrijk. Bij een goede behandeling verminderen dan ook de klachten van het syndroom van Raynaud.

Wat te doen bij het syndroom van raynaud?

Probeer uitlokkende factoren te vermijden om een aanval van het syndroom van Raynaud te voorkomen. Adviezen zijn: 

  • Kleed je warm aan en draag handschoenen
  • Vermijd kou aan je handen/voeten
  • Zorg voor voldoende lichaamsbeweging om de doorbloeding te bevorderen
  • Vermijd uitlokkende medicijnen
  • Vermijd stress
  • Stop met roken om een verminderde doorbloeding te voorkomen

Sommige mensen hebben baat bij zilverdraadhandschoenen. Zilver verbetert de bloedsomloop en het reflecteert lichaamseigen warmte (vergelijkbaar met de overlevingsfolie in de verbanddoos). De handschoenen worden (gedeeltelijk) vergoed door de zorgverzekering. Bespreek met je arts of deze handschoenen jou kunnen helpen tegen de klachten.

Probeer uitlokkende factoren te vermijden om een aanval van het syndroom van Raynaud te voorkomen. Adviezen zijn: 

  • Kleed je warm aan en draag handschoenen
  • Vermijd kou aan je handen/voeten
  • Zorg voor voldoende lichaamsbeweging om de doorbloeding te bevorderen
  • Vermijd uitlokkende medicijnen
  • Vermijd stress
  • Stop met roken om een verminderde doorbloeding te voorkomen

Sommige mensen hebben baat bij zilverdraadhandschoenen. Zilver verbetert de bloedsomloop en het reflecteert lichaamseigen warmte (vergelijkbaar met de overlevingsfolie in de verbanddoos). De handschoenen worden (gedeeltelijk) vergoed door de zorgverzekering. Bespreek met je arts of deze handschoenen jou kunnen helpen tegen de klachten.

Meer weten over het syndroom van Raynaud?

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:

Deze informatie is gebaseerd op de volgende bronnen:

Pagina laatst aangepast op 15-03-2023

Auteur: Redactie Gezondheidsplein

Deze informatie is gecontroleerd door:

Vond je deze informatie nuttig?

4.6 uit 5 - 19 beoordelingen

Heeft deze informatie jou geholpen?

.
- Advertentie -
- Advertentie -