Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

Haaruitval (Alopecia)

Goedgekeurt icoonInformatie goedgekeurd door Drs. H. van Montfort
4.5 uit 5 - 15 beoordelingen
Beoordeling icoon13 mensen vonden deze informatie nuttig

In het kort

  • We spreken van haaruitval wanneer je gedurende langere tijd meer dan 100 haren per dag verliest. In dit geval is de normale haargroei verstoord.
  • Haaruitval kan leiden tot kaalheid, ook bij vrouwen.
  • De Latijnse benaming voor haaruitval of kaalheid is alopecia.
  • Er zijn verschillende vormen van haaruitval (alopecia), waaronder alopecia areata en alopecia androgenetia.
  • Deze verschillende vormen van haaruitval kennen diverse symptomen en oorzaken.
  • Welke behandeling tegen haaruitval mogelijk is, hangt af van de vorm van de haaruitval. 
  • Heb je veel last van (plotselinge) haaruitval? Raadpleeg dan je huisarts. 

Wat is haaruitval (alopecia)? 

Iedereen heeft wel eens last van haarverlies, zowel mannen als vrouwen. Sterker nog: mensen verliezen gemiddeld 60 tot 100 haren per dag. We spreken van haaruitval wanneer je gedurende langere tijd meer dan 100 haren per dag verliest. Er vallen dan beduidend meer haren uit dan ervoor terug groeien. In dit geval is de normale haargroei verstoord. Op termijn kan haaruitval daardoor leiden tot kaalheid, ook bij vrouwen. Wil je meer weten over alopecia bij vrouwen? Je leest er alles over in ons artikel over haaruitval en kaalheid bij vrouwen.

De mogelijke symptomen en oorzaken van haaruitval

De Latijnse benaming voor haaruitval of kaalheid is alopecia. Er bestaan verschillende vormen van haaruitval, met ieder eigen symptomen en oorzaken. De verschillende vormen worden hieronder behandeld.

Iedereen heeft wel eens last van haarverlies, zowel mannen als vrouwen. Sterker nog: mensen verliezen gemiddeld 60 tot 100 haren per dag. We spreken van haaruitval wanneer je gedurende langere tijd meer dan 100 haren per dag verliest. Er vallen dan beduidend meer haren uit dan ervoor terug groeien. In dit geval is de normale haargroei verstoord. Op termijn kan haaruitval daardoor leiden tot kaalheid, ook bij vrouwen. Wil je meer weten over alopecia bij vrouwen? Je leest er alles over in ons artikel over haaruitval en kaalheid bij vrouwen.

De mogelijke symptomen en oorzaken van haaruitval

De Latijnse benaming voor haaruitval of kaalheid is alopecia. Er bestaan verschillende vormen van haaruitval, met ieder eigen symptomen en oorzaken. De verschillende vormen worden hieronder behandeld.

Alopecia areata

Alopecia areata staat voor pleksgewijze haaruitval of kaalheid. Deze plekken kunnen voorkomen op de hoofdhuid, maar ook op andere plaatsen van het lichaam. In ernstige gevallen vallen de haren pluksgewijs uit. Soms kun je ook ongemerkt haren verliezen. Verder kan pleksgewijze haaruitval ontstaan bij zowel mannen en vrouwen als kinderen. 

Symptomen alopecia areata

Doorgaans begint alopecia areata met het ontstaan van plotselinge ronde, kale plekken op het hoofd. Binnen deze ronde plek vallen alle haren uit, terwijl de haren rondom de plek gewoon door blijven groeien. Aan de rand van de kale plek zijn vrijwel altijd zogenoemde ‘uitroepharen’ te vinden. Deze haren zijn kort en onvolledig ontwikkeld.  

Afhankelijk van de ernst van deze aandoening en de uitbreiding ervan naar andere plekken op het lichaam, wordt er ook wel gesproken van: 

  • Alopecia totalis. Bij alopecia totalis is je hoofd volledig haarvrij. Dit betekent niet alleen dat je geen hoofdhaar meer hebt, maar ook geen wenkbrauwen, wimpers, snor of baard. 
  • Alopecia universalis. Als je alopecia universalis hebt, is niet alleen je hoofd haarvrij, maar je gehele lichaam. Dit betekent dat ook je borsthaar, schaamhaar en okselhaar verdwenen zijn. 

Alopecia totalis en alopecia universalis zijn geen andere aandoeningen: ze zijn beide een vorm van alopecia areata. Bij sommige mensen met alopecia areata raken ook de nagels aangetast. Er ontstaan dan bijvoorbeeld putjes en groeven in de nagels of de nagels worden brokkelig.

Oorzaken alopecia areata

De precieze oorzaak van alopecia areata, oftewel pleksgewijze haaruitval, is niet bekend. Wat wel duidelijk is, is dat de ziekte ontstaat door een probleem met de haarwortels. Mogelijk speelt het afweermechanisme van het lichaam een rol. Waar het afweersysteem je normaal hoort te beschermen tegen ziektes en infecties, kan het zich ook afzetten tegen je eigen lichaam. In dit geval zou er dan dus sprake zijn van afweer tegen de eigen haarwortels. Bovendien gaat alopecia areata meestal gepaard met een auto-immuunziekte. Verder lijken stress en spanning een rol te spelen. Alopecia areata treedt bijvoorbeeld vaak op na een ingrijpende gebeurtenis of trauma. Bovendien lijkt een erfelijke aanleg voor pleksgewijze kaalheid aanwezig, echter moet hier nog meer onderzoek naar gedaan worden.

Alopecia areata staat voor pleksgewijze haaruitval of kaalheid. Deze plekken kunnen voorkomen op de hoofdhuid, maar ook op andere plaatsen van het lichaam. In ernstige gevallen vallen de haren pluksgewijs uit. Soms kun je ook ongemerkt haren verliezen. Verder kan pleksgewijze haaruitval ontstaan bij zowel mannen en vrouwen als kinderen. 

Symptomen alopecia areata

Doorgaans begint alopecia areata met het ontstaan van plotselinge ronde, kale plekken op het hoofd. Binnen deze ronde plek vallen alle haren uit, terwijl de haren rondom de plek gewoon door blijven groeien. Aan de rand van de kale plek zijn vrijwel altijd zogenoemde ‘uitroepharen’ te vinden. Deze haren zijn kort en onvolledig ontwikkeld.  

Afhankelijk van de ernst van deze aandoening en de uitbreiding ervan naar andere plekken op het lichaam, wordt er ook wel gesproken van: 

  • Alopecia totalis. Bij alopecia totalis is je hoofd volledig haarvrij. Dit betekent niet alleen dat je geen hoofdhaar meer hebt, maar ook geen wenkbrauwen, wimpers, snor of baard. 
  • Alopecia universalis. Als je alopecia universalis hebt, is niet alleen je hoofd haarvrij, maar je gehele lichaam. Dit betekent dat ook je borsthaar, schaamhaar en okselhaar verdwenen zijn. 

Alopecia totalis en alopecia universalis zijn geen andere aandoeningen: ze zijn beide een vorm van alopecia areata. Bij sommige mensen met alopecia areata raken ook de nagels aangetast. Er ontstaan dan bijvoorbeeld putjes en groeven in de nagels of de nagels worden brokkelig.

Oorzaken alopecia areata

De precieze oorzaak van alopecia areata, oftewel pleksgewijze haaruitval, is niet bekend. Wat wel duidelijk is, is dat de ziekte ontstaat door een probleem met de haarwortels. Mogelijk speelt het afweermechanisme van het lichaam een rol. Waar het afweersysteem je normaal hoort te beschermen tegen ziektes en infecties, kan het zich ook afzetten tegen je eigen lichaam. In dit geval zou er dan dus sprake zijn van afweer tegen de eigen haarwortels. Bovendien gaat alopecia areata meestal gepaard met een auto-immuunziekte. Verder lijken stress en spanning een rol te spelen. Alopecia areata treedt bijvoorbeeld vaak op na een ingrijpende gebeurtenis of trauma. Bovendien lijkt een erfelijke aanleg voor pleksgewijze kaalheid aanwezig, echter moet hier nog meer onderzoek naar gedaan worden.

Alopecia androgenetica

Een van de meest voorkomende vormen van (permanente) haaruitval is alopecia androgenetica, ook wel ‘klassieke mannelijke kaalheid’ genoemd. Deze term is enigszins verwarrend. Ook vrouwen kunnen namelijk last hebben van deze vorm van kaalheid. Bij vrouwen wordt daarom gesproken van ‘haarverlies volgens het vrouwelijk patroon’. Naar schatting heeft 40 procent van de vrouwen in Nederland last van alopecia androgenetica. Bij mannen ligt dit percentage op 70 procent.

Strikt genomen is deze vorm van haaruitval eigenlijk geen aandoening. Het wordt daarentegen beschouwd als een ouderdomsverschijnsel en is grotendeels erfelijk. Bovendien moet klassieke mannelijke kaalheid niet verward worden met alopecia areata (pleksgewijze haaruitval) of alopecia diffusa (tijdelijke overmatige haaruitval). Deze aandoeningen die ook haaruitval veroorzaken, hebben een andere oorzaak. Anders dan bij alopecia areata is alopecia androgenetica bijvoorbeeld een onomkeerbaar proces. 

Symptomen alopecia androgenetica

Het belangrijkste symptoom bij alopecia androgenetica is bij zowel mannen als vrouwen haaruitval. Bij mannen begint de haaruitval over het algemeen bij:

  • De voorste haargrens.
  • De haargrens bij de slaap.
  • De top van het hoofd en de kruin.

Uiteindelijk kan bij mannen volledige kaalheid optreden. Bij vrouwen vindt de haaruitval gelijkmatiger plaats. De haargrenzen blijven bestaan, maar daarbinnen kan het haar uitvallen. Het haar oogt dan dunner.

Oorzaken alopecia androgenetica

De belangrijkste oorzaak van klassieke mannelijke kaalheid is het hormoon DHT (dihydrotestosteron). Dit hormoon ontstaat uit het mannelijke hormoon testosteron en komt voor bij zowel mannen als vrouwen.  Het proces waarin testosteron omgezet wordt in DHT, vindt onder andere plaats in je haarwortelzakje. Normaal gesproken wordt DHT afgebroken door een andere stof. Als dit echter niet gebeurt, dan bindt het hormoon zich aan een zogenaamde androgeenreceptor. Dit zorgt voor het afsterven van het haarwortelzakje. Als je haarwortelzakje is afgestorven, zullen er geen nieuwe haren in groeien. Als dit bij meer haarzakjes gebeurt, word je langzaamaan kaler.  Uiteindelijk wordt de mate van kaalheid beïnvloed door:

  • De hoeveelheid DHT die wordt gevormd.
  • De hoeveelheid DHT die wordt afgebroken.
  • De hoeveelheid DHT die zich bindt aan de androgeenreceptor. 

Deze factoren worden bepaald door erfelijkheid, ras en leeftijd. 

Een van de meest voorkomende vormen van (permanente) haaruitval is alopecia androgenetica, ook wel ‘klassieke mannelijke kaalheid’ genoemd. Deze term is enigszins verwarrend. Ook vrouwen kunnen namelijk last hebben van deze vorm van kaalheid. Bij vrouwen wordt daarom gesproken van ‘haarverlies volgens het vrouwelijk patroon’. Naar schatting heeft 40 procent van de vrouwen in Nederland last van alopecia androgenetica. Bij mannen ligt dit percentage op 70 procent.

Strikt genomen is deze vorm van haaruitval eigenlijk geen aandoening. Het wordt daarentegen beschouwd als een ouderdomsverschijnsel en is grotendeels erfelijk. Bovendien moet klassieke mannelijke kaalheid niet verward worden met alopecia areata (pleksgewijze haaruitval) of alopecia diffusa (tijdelijke overmatige haaruitval). Deze aandoeningen die ook haaruitval veroorzaken, hebben een andere oorzaak. Anders dan bij alopecia areata is alopecia androgenetica bijvoorbeeld een onomkeerbaar proces. 

Symptomen alopecia androgenetica

Het belangrijkste symptoom bij alopecia androgenetica is bij zowel mannen als vrouwen haaruitval. Bij mannen begint de haaruitval over het algemeen bij:

  • De voorste haargrens.
  • De haargrens bij de slaap.
  • De top van het hoofd en de kruin.

Uiteindelijk kan bij mannen volledige kaalheid optreden. Bij vrouwen vindt de haaruitval gelijkmatiger plaats. De haargrenzen blijven bestaan, maar daarbinnen kan het haar uitvallen. Het haar oogt dan dunner.

Oorzaken alopecia androgenetica

De belangrijkste oorzaak van klassieke mannelijke kaalheid is het hormoon DHT (dihydrotestosteron). Dit hormoon ontstaat uit het mannelijke hormoon testosteron en komt voor bij zowel mannen als vrouwen.  Het proces waarin testosteron omgezet wordt in DHT, vindt onder andere plaats in je haarwortelzakje. Normaal gesproken wordt DHT afgebroken door een andere stof. Als dit echter niet gebeurt, dan bindt het hormoon zich aan een zogenaamde androgeenreceptor. Dit zorgt voor het afsterven van het haarwortelzakje. Als je haarwortelzakje is afgestorven, zullen er geen nieuwe haren in groeien. Als dit bij meer haarzakjes gebeurt, word je langzaamaan kaler.  Uiteindelijk wordt de mate van kaalheid beïnvloed door:

  • De hoeveelheid DHT die wordt gevormd.
  • De hoeveelheid DHT die wordt afgebroken.
  • De hoeveelheid DHT die zich bindt aan de androgeenreceptor. 

Deze factoren worden bepaald door erfelijkheid, ras en leeftijd. 

Alopecia diffusa

Bij alopecia diffusa, ook wel diffuse haaruitval of kaalheid genoemd, krijg je plotseling last van overmatige haaruitval over je gehele hoofdhuid. Doorgaans worden vrouwen vaker met deze vorm van haaruitval getroffen dan mannen. Wanneer wordt gesproken over alopecia diffusa wordt ook wel de benaming telogeen effluvium gebruikt. Hierbij wordt onderscheid wordt gemaakt tussen een acute (tijdelijke) en een chronische vorm. 

Symptomen alopecia diffusa

Het patroon van diffuse haaruitval vindt gelijkmatig over het hoofd plaats. In tegenstelling tot andere vormen is de haaruitval niet plaatselijk en ook niet erfelijk bepaald. Bovendien vertoont de hoofdhuid doorgaans geen afwijkingen, zoals ontstekingsreacties. De haaruitval is met name merkbaar als het haar gewassen of gekamd wordt. Pas als er meer dan 20% van het haar is uitgevallen, wordt de dunner wordende haardos meestal zichtbaar. 

Oorzaken alopecia diffusa

Bij alopecia diffusa is de haarcylus verstoord: de haren komen in een rustfase (telogene fase) terecht en vallen daarna na gemiddeld vier maanden tegelijkertijd uit. 

De acute vorm kan worden veroorzaakt door een plotselinge of heftige lichamelijke verandering, die mogelijk effect heeft op de hormoonhuishouding. Denk bijvoorbeeld aan een zwangerschap, de overgang, een plotselinge ernstige ziekte of stress

Als het haarverlies langer dan zes maanden aanhoudt, spreek je van chronisch telogeen haarverlies. De bekendste oorzaken hiervan zijn: 

  • Vitaminetekort.
  • IJzertekort
  • Schildklierafwijkingen.
  • Overmatige inname van vitamine A.
  • Bloedarmoede.
  • Ziekten aan de alvleesklier, lever of nieren. 
  • Psychische stress. Hierdoor verandert de hormoonhuishouding en vermindert de doorbloeding van de hoofdhuid.
  • Bepaalde geneesmiddelen zoals bloedverdunners, maagzuurremmers, pijnstillers, bètablokkers en chemotherapie.

Bij alopecia diffusa, ook wel diffuse haaruitval of kaalheid genoemd, krijg je plotseling last van overmatige haaruitval over je gehele hoofdhuid. Doorgaans worden vrouwen vaker met deze vorm van haaruitval getroffen dan mannen. Wanneer wordt gesproken over alopecia diffusa wordt ook wel de benaming telogeen effluvium gebruikt. Hierbij wordt onderscheid wordt gemaakt tussen een acute (tijdelijke) en een chronische vorm. 

Symptomen alopecia diffusa

Het patroon van diffuse haaruitval vindt gelijkmatig over het hoofd plaats. In tegenstelling tot andere vormen is de haaruitval niet plaatselijk en ook niet erfelijk bepaald. Bovendien vertoont de hoofdhuid doorgaans geen afwijkingen, zoals ontstekingsreacties. De haaruitval is met name merkbaar als het haar gewassen of gekamd wordt. Pas als er meer dan 20% van het haar is uitgevallen, wordt de dunner wordende haardos meestal zichtbaar. 

Oorzaken alopecia diffusa

Bij alopecia diffusa is de haarcylus verstoord: de haren komen in een rustfase (telogene fase) terecht en vallen daarna na gemiddeld vier maanden tegelijkertijd uit. 

De acute vorm kan worden veroorzaakt door een plotselinge of heftige lichamelijke verandering, die mogelijk effect heeft op de hormoonhuishouding. Denk bijvoorbeeld aan een zwangerschap, de overgang, een plotselinge ernstige ziekte of stress

Als het haarverlies langer dan zes maanden aanhoudt, spreek je van chronisch telogeen haarverlies. De bekendste oorzaken hiervan zijn: 

  • Vitaminetekort.
  • IJzertekort
  • Schildklierafwijkingen.
  • Overmatige inname van vitamine A.
  • Bloedarmoede.
  • Ziekten aan de alvleesklier, lever of nieren. 
  • Psychische stress. Hierdoor verandert de hormoonhuishouding en vermindert de doorbloeding van de hoofdhuid.
  • Bepaalde geneesmiddelen zoals bloedverdunners, maagzuurremmers, pijnstillers, bètablokkers en chemotherapie.

Frontale fibroserende alopecia

Een minder bekende vorm van alopecia is frontale fibroserende alopecia (FFA). Deze vorm komt vrijwel alleen voor bij postmenopauzale vrouwen boven de leeftijd van 50 jaar. Het gaat hierbij om een gelokaliseerde vorm van kaalheid aan de haargrens, die vaak met verlittekening gepaard gaat.

Symptomen frontale fibroserende alopecia

Frontale fibroserende alopecia wordt gekenmerkt door een terugtrekkende haarlijn. Bij deze vorm van haarverlies ontstaat namelijk een symmetrische band van haarverlies aan de voorste haarlijn en aan de zijkanten van de hoofdhuid. In de kale plekken kunnen wel enkele haren aanwezig blijven. De uitgevallen haren komen in het geval van FFA doorgaans niet meer terug, omdat de haarzakjes afsterven. De huid in het getroffen gebied kan bleek, glanzend of verlittekend zijn. Een ander kenmerk van deze aandoening is het geheel of gedeeltelijk uitvallen van wenkbrauwhaartjes. Soms is dit zelfs een van de eerste symptomen. 

Oorzaken frontale fibroserende alopecia

De exacte oorzaak van frontale fibroserende alopecia is onbekend. Er wordt gedacht dat het verband houdt met de aandoening lichen planus. Lichen planus is een chronische, jeukende ontstekingsziekte van de huid en de slijmvliezen Ook wordt vermoed dat deze vorm van alopecia een auto-immuunziekte is. Onderdelen van de haarzakjes worden hierbij aangevallen door het eigen afweersysteem. Waarom de aandoening zich uitsluitend presenteert in de voorste haarlijn en in hoeverre verandering van hormoonbalans in de menopauze een rol speelt, moet nog verder worden onderzocht.

Een minder bekende vorm van alopecia is frontale fibroserende alopecia (FFA). Deze vorm komt vrijwel alleen voor bij postmenopauzale vrouwen boven de leeftijd van 50 jaar. Het gaat hierbij om een gelokaliseerde vorm van kaalheid aan de haargrens, die vaak met verlittekening gepaard gaat.

Symptomen frontale fibroserende alopecia

Frontale fibroserende alopecia wordt gekenmerkt door een terugtrekkende haarlijn. Bij deze vorm van haarverlies ontstaat namelijk een symmetrische band van haarverlies aan de voorste haarlijn en aan de zijkanten van de hoofdhuid. In de kale plekken kunnen wel enkele haren aanwezig blijven. De uitgevallen haren komen in het geval van FFA doorgaans niet meer terug, omdat de haarzakjes afsterven. De huid in het getroffen gebied kan bleek, glanzend of verlittekend zijn. Een ander kenmerk van deze aandoening is het geheel of gedeeltelijk uitvallen van wenkbrauwhaartjes. Soms is dit zelfs een van de eerste symptomen. 

Oorzaken frontale fibroserende alopecia

De exacte oorzaak van frontale fibroserende alopecia is onbekend. Er wordt gedacht dat het verband houdt met de aandoening lichen planus. Lichen planus is een chronische, jeukende ontstekingsziekte van de huid en de slijmvliezen Ook wordt vermoed dat deze vorm van alopecia een auto-immuunziekte is. Onderdelen van de haarzakjes worden hierbij aangevallen door het eigen afweersysteem. Waarom de aandoening zich uitsluitend presenteert in de voorste haarlijn en in hoeverre verandering van hormoonbalans in de menopauze een rol speelt, moet nog verder worden onderzocht.

Alopecia traumatica

Alopecia traumatica is een vorm van haaruitval die wordt veroorzaakt door externe factoren met een  schadelijk (traumatisch) effect op de haarzakjes. Denk aan het verbranden van de hoofdhuid of het verven van het haar. 

Symptomen alopecia traumatica

Alopecia traumatica is goed te herkennen, doordat er veel afgebroken haren zichtbaar zijn. De hoofdhuid ziet er normaal uit. Wel zijn er afwijkingen te zien in de hoeveelheid haren en de manier waarop ze in de hoofdhuid zitten. 

Oorzaken alopecia traumatica

Lichamelijke problemen zijn niet de oorzaak van alopecia traumatica, dit in tegenstelling tot andere vormen van kaalheid. Alopecia traumatica is meestal het gevolg van externe factoren. Denk hierbij aan:

  • Verbranding van de hoofdhuid.
  • Ontkroezen.
  • Permanenten.
  • Verven.
  • Te strak vastbinden of naar achteren trekken van het haar. 

Hierdoor beschadigen de haren en breken ze af. Ook afgebroken haren kunnen gaan uitvallen, waardoor er in verhouding meer haren uitvallen dan aangroeien. Als bij de verbranding niet alleen de haren maar ook de huid verbrandt, kan er littekenweefsel ontstaan. Ook dit zal haargroei op die plaats belemmeren.

Alopecia traumatica is een vorm van haaruitval die wordt veroorzaakt door externe factoren met een  schadelijk (traumatisch) effect op de haarzakjes. Denk aan het verbranden van de hoofdhuid of het verven van het haar. 

Symptomen alopecia traumatica

Alopecia traumatica is goed te herkennen, doordat er veel afgebroken haren zichtbaar zijn. De hoofdhuid ziet er normaal uit. Wel zijn er afwijkingen te zien in de hoeveelheid haren en de manier waarop ze in de hoofdhuid zitten. 

Oorzaken alopecia traumatica

Lichamelijke problemen zijn niet de oorzaak van alopecia traumatica, dit in tegenstelling tot andere vormen van kaalheid. Alopecia traumatica is meestal het gevolg van externe factoren. Denk hierbij aan:

  • Verbranding van de hoofdhuid.
  • Ontkroezen.
  • Permanenten.
  • Verven.
  • Te strak vastbinden of naar achteren trekken van het haar. 

Hierdoor beschadigen de haren en breken ze af. Ook afgebroken haren kunnen gaan uitvallen, waardoor er in verhouding meer haren uitvallen dan aangroeien. Als bij de verbranding niet alleen de haren maar ook de huid verbrandt, kan er littekenweefsel ontstaan. Ook dit zal haargroei op die plaats belemmeren.

Verder lezen

Pagina laatst aangepast op 22-03-2023

Auteur: Redactie Gezondheidsplein

Deze informatie is gecontroleerd door: Drs. H. van Montfort

Vond je deze informatie nuttig?

4.5 uit 5 - 15 beoordelingen

Heeft deze informatie jou geholpen?

.
- Advertentie -
- Advertentie -